Wanneer het hart van de mysticus op het punt staat in de mystieke sfeer te rijpen dan hoeft de mysticus niet eens in de zoveel tijd een inspiratie te hebben. Elk van zijn gedachten, verbeeldingen en dromen hebben een betekenis. Het is allemaal inspirerend. Dus zelfs het grapje van een mysticus heeft een betekenis bij zich. Wellicht dat het grapje symbolisch is, wellicht dat het iets tot expressie brengt wat er ergens gaande is of het kan ook zijn dat het in de toekomst iets zal voortbrengen. En net zoals het grapje van de mysticus een betekenis, een invloed en een effect heeft, zo heeft elke gedachte en verbeelding van een mysticus een effect. Wanneer hij ergens aan denkt kan dat zich een week, een maand of een jaar later materialiseren of wellicht na vele jaren, maar alles wat een mysticus zegt of denkt gaat vroeg of laat in vervulling.
Men spreekt over waarheid en valsheid, maar wanneer de mysticus eenmaal de waarheid heeft bereikt is voor hem alles waarheid. Dan is alles een fenomeen van waarheid, een fota van waarheid. Iemand bijvoorbeeld die naar een foto zit te kijken kan licht en schaduw onderscheiden, maar iemand anders zal in plaats van naar licht en schaduw te kijken zeggen: ´Dit is een portret van die-en-die, het is een heel goede foto, het lijkt precies.´ De waarheid is net als dit en voor de mysticus is het gehele leven de foto van de goddelijke Geliefde. Hij waardeert de foto zoals die is, zowel het licht als de schaduw ervan accepterend. Hij vraagt niet, zoals sommigen doen, waarom God die toch perfect is niet alles perfect gemaakt heeft; hij ziet het geheel als een perfect geheel, en elke imperfectie is iets wat het perfecte geheel uit gaat maken. Daarom kijkt de mysticus niet naar imperfectie als imperfectie maar als iets wat tot perfectie leidt. En als je je afvraagt of een mysticus alleen de omtrek en niet de details van dit bestaan ziet dan vraag je je af wie er meer details dan een mysticus kan zien die de reden achter de reden ziet, de oorzaak achter het effect en weer een andere oorzaak achter elke oorzaak. Hij ziet elk voorwerp in detail en zelfs daarin ziet hij de goddelijke perfectie.
Een mysticus kan de gedachte van iemand anders zelfs nog beter lezen dan degene die aan het denken is en hij kan het gevoel van iemand zelfs nog dieper voelen dan diegene. Je kunt dit natuurlijk of bovennatuurlijk noemen. De mysticus kent de houding van iemand, waarvan hij zich zelf vaak niet bewust is. Terwijl anderen, fysiek of mentaal, een stap voorwaarts gaan gaat de mysticus tien stappen voorwaarts. Dat is de reden waarom hij ziet wat er is nog voordat de ander er bij aanbeland is. Voor een mysticus vormt ruimte geen hindernis, ruimte is zijn communicatiemiddel. Een langere of kortere afstand, in de fysieke betekenis van het woord, is niet hetzelfde vanuit een mystiek gezichtspunt, want het kost de ziel van een mysticus geen tijd om het een of ander deel van de wereld te bereiken. Zodra hij eraan heeft gedacht is hij er. De drie dimensies vormen geen obstakels, geen hindernis voor hem. Alle drie dimensies zijn voor de mysticus een potentieel, een verblijfplaats om de fenomenen van het leven te verwerkelijken.
We horen verhalen over fakirs die messen door hun wangen en haarspelden door hun tong heen steken, hun spieren doorboren, in het vuur springen, vuur slikken, doornen eten, maar dit alles is gegoochel vergeleken bij de kracht van de mysticus. Mensen willen nogal graag een mysticus met een goochelaar vergelijken, maar het zijn twee totaal verschillende wezens. Dit betekent niet dat deze goochelaars geen kracht hebben, ze zijn ook krachtig, maar hun wereld is anders, hun doel in het leven is anders en zij hebben een andere sfeer, een ander reisdoel en een andere bestemming. Een mysticus doet dan wel niet de dingen die goochelaars doen, maar toch kan de mysticus heel wat grootsere zaken volbrengen dan de goochelaars. Iemand die men iemand met gezond verstand noemt, die zichzelf als praktisch beschouwt, kan zich niet de kracht voorstellen die de mysticus tot zijn beschikking heeft. Alleen de niet-mysticus schept op over zijn kracht en pronkt ermee naar mensen toe, terwijl de mysticus daarentegen er nooit over praat of zijn krachten in het bijzijn van anderen tentoonspreidt.
Ik ontmoette ooit een groots wetenschapper in New York, die tegen me zei, terwijl hij zijn pen aanraakte die op de tafel lag: ´Als er echt een spirituele kracht, een mystiek kracht bestaat dan zou ik wel eens willen weten of het mogelijk is om deze pen door die kracht op te tillen.´ Ik zei: ´Denkt u werkelijk dat een mysticus zijn energie zal verkwisten met het verrichten van dit experiment, om een pen in de lucht te tillen? En als hij dat al zou doen, wat zou hij daarmee hebben gewonnen? Zou hij niet liever een ziel hoger willen verheffen, zijn sfeer willen verhogen, zijn idealen en idealen willen verheffen in plaats van te proberen deze kleine pen die op de tafel ligt op te tillen? Waar zal hij daarvoor krijgen? Hulde? Die wil hij niet. Dat mensen in hem geloven? Daar geeft hij niets om. Hulde is niet zijn doel noch maalt hij erom of mensen hem geloven of niet. Waarom zou hij zich over deze zaken zorgen maken?´
Vervolgens vertelde ik hem een verhaal over een goochelaar die ik zelf in de straten van India, in Baroda, had gezien. Een man zat er gewoonlijk in een hoek met zijn mantel uitgespreid op de grond en hij had kleine beschilderde paardjes, olifantjes, kamelen, honden en katten die waren gemaakt van papier. Zij lagen op zijn mantel en de man had een tamboerijn in zijn hand; mensen dromden om hem heen om naar het fenomeen te kijken dat hij zou laten zien. Hij begon dan te zingen en nadat zijn introductielied was beëindigd leek het dan alsof er enig leven in deze dieren kwam. Vervolgens zong hij: ´Paarden, ren,´ en zolang hij dit herhaalde renden de paarden. Vervolgens zei hij dan: ´Kamelen, loop,´ en de kamelen begonnen dan te lopen; en toen hij zei: ´Olifanten, beweeg,´ bewogen de olifanten dan.
Wat heeft het eten van doornen of het inslikken van veelkleurige ballen en dan weer tevoorschijn halen van deze ballen om ze te laten zien te maken met mystiek? Er bestaat geen connectie tussen. Sommige van deze goochelaars zijn uiterst krachtig, maar hun soort kracht behoort niet tot de hogere sferen; die behoort slechts tot hun wereld. De bestemming kiest uit de mystici diegenen die een bepaalde taak voor de menigte, voor de mensheid of voor bepaalde rassen te verrichten hebben; en zij voltooien die taak uiterst pretentieloos, op kalme wijze, zonder dat de wereld er ook maar iets van af weet.
In het Oosten gelooft men dat een mysticus niet beoordeeld moet worden op wat hij zegt of doet, omdat voor zover wij dat al kunnen weten datgene wat hij zegt slechts een bedekking kan zijn over datgene wat hij aan het volbrengen is. Soms zou je kunnen denken dat een mysticus erg gehecht is, maar in feite kan de mysticus de meest onthechte persoon zijn die er is. Op andere momenten zou je kunnen denken dat de mysticus zeer onthecht is, maar er bestaat geen enkele twijfel over dat de mysticus bovengewoon gehecht kan zijn. Je zou kunnen denken dat een mysticus in zijn droom leeft, maar je zou moeten weten dat de mysticus veel wakkerder is dan menig ander. En als iemand denkt dat de mysticus zeer wakker is in zijn alledaagse leven, dan zou hij dienen te beseffen dat er achter die wakkerheid zich wellicht een diepe droom bevindt die niet iedereen kan begrijpen. In mijn toneelstuk The Bogeyman (De boeman, vert.)1 bevindt zich een beschrijving van de vreemde manier van doen van een guru, die het ene lijkt te zijn maar in werkelijkheid iets totaal anders is. Het is voor iemand niet gemakkelijk om de waarheid hiervan te beseffen. En als mensen proberen om de waarheid te beseffen dan zullen ze zich alleen nog maar meer in verwarring brengen.
Is dan de zienswijze van een mysticus open voor zijn vrienden? Ja, zoals de Bijbel open is voor haar lezers. Degenen die de woorden van de Bijbel lezen, lezen haar woorden; en degenen die wijs worden uit wat ze lezen, worden er wijs uit. Dat is voor beiden beschikbaar. Zal er altijd deze afstand tussen de mysticus en de on-ont-wikkelden zijn? De on-ont-wikkelden bevinden zich verre van de mysticus, maar de mysticus bevindt zich niet verre van de on-ont-wikkelden. De mysticus blijft nogal dicht bij zowel de ont-wikkelden als de on-ont-wikkelden. En de uiterst prachtige karakteristieken die je in een mysticus kunt observeren zijn aan de ene kant uiterste eenvoud en aan de andere kant uiterste subtiliteit. Beide karakteristieken zijn op zich waar; in de mysticus zijn zijn subtiliteit en complexiteit net zo werkelijk als zijn eenvoud. De subtiliteit is de diepte, de eenvoud de oppervlakte. Dit betekent dat wijsheid door onschuld wordt bedekt.
Is een mysticus religieus? Hij is in de ware zin van het woord religieus, zelfs nog meer dan een gewoon religieus iemand. Toch gaat mystiek dieper dan religie. Met andere woorden, mystiek is de ziel van religie. Iemand die een geloof aanhangt hangt de vorm ervan aan. Degene die de mystiek aanraakt, raakt de spirit van religie aan. Religie met mystiek is levend, zonder mystiek is ze dood.
De grote leraren en inspirators van de mensheid waren in alle tijden mystici. Je hoeft alleen maar hun levens erop na te slaan. Of ze nu als koning of als bedelaar kwamen, of ze nu in de dichtheid van het wereldse leefden of in het woud als asceten rondzwierven, of ze nu in grotten leefden of de rol van heerser, strijder of staatsman speelden, in al die gevallen waren ze anders dan de anderen. En vanaf hun jeugd, van het begin tot aan het einde van hun leven, hebben ze hun mystieke aanleg getoond. Alle heiligen, wijze mannen, meesters en profeten komen dus vanonder de mystici voort. En als er al een ziel opstijgt dan is het de mystieke ziel die naar de hogere niveaus van verwerkelijking opstijgt.
