Waarom bestuderen Soefi´s esoterische onderwerpen? Is het om spirituele krachten of inspiratie te verwerven, om verschijnselen teweeg te brengen of uit nieuwsgierigheid? Als dat zo zou zijn dan zou dat verkeerd zijn. Is het teneinde iets materieels tot stand te brengen of voor wereldlijk succes? Dat is niet wenselijk. Zelf-realisatie, weten wie we zijn, moet het doel van de Soefi zijn.
Sommige mensen die vroomheid en goedheid aanbidden willen dat iedereen een engel is en als ze ontdekken dat dit onmogelijk is zitten ze vol kritiek. De mens heeft zowel een duivel als een engel in zich; hij is tegelijkertijd mens en dier. Het is de duivel in de mens die hem ertoe aanzet om zonder motief leed toe te brengen, instinctmatig, en de eerste stap moet zijn om deze houding los te laten. Ofschoon tegenwoordig bijna niemand gelooft dat zijn specifieke demon een manifestatie van de duivel kan zijn, kan wie zeggen dat hij vrij is van zo´n duivelse geest? We kunnen onder de invloed van een bezwering zijn, maar we moeten zo´n kracht te boven komen; we moeten ons van het kwaad bevrijden. Iedereen kan vechten.
Wij moeten ontdekken op welke momenten wij onze duivelse of onze dierlijke geest hebben gemanifesteerd. Wij willen een menselijke geest, en zelf-realisatie is het zoeken naar deze menselijke geest; alles in ons moet menselijk worden. Maar hoe moeten wij dat voor elkaar krijgen? Door de Bijbel en andere heilige geschriften te lezen? Al deze boeken vertellen ons wat we moeten doen, maar we moeten ook de voorraad aan goedheid die in ons, in ons hart is, vinden. Wanneer we ons hart cultiveren komt het omhoog. Door ascese kan men zijn ziel ontwikkelen en extase bereiken, maar wat is het nut van Samadhi als we niet eerst menselijk zijn? Als we in deze wereld willen leven, moeten we eerst menselijk zijn. De asceet zou in het bos moeten leven.
Hoe dienen wij het hart, het gevoel, te cultiveren? Er bestaat geen twijfel over dat onschuldigheid, devotie en vriendelijkheid noodzakelijk zijn; maar er is nog iets anders. Dat is het wakker worden van bepaalde centra die iemand sensitief maken, zowel uiterlijk als mentaal.
Er bestaan twee soorten mensen: de ene soort zal geraakt worden door muziek of andere manifestaties van schoonheid; de andere is hier zo ongevoelig als een steen voor. Waarom? Omdat er iets in zijn hart en mind niet gewekt is. Wij hebben vijf zintuigen, maar we hebben ook innerlijke zintuigen en deze kunnen veel dieper van het leven genieten. Sommigen zullen zeggen dat ze geen innerlijke zintuigen nodig hebben, dat de uiterlijke zintuigen hen helemaal bevredigen. Zij zouden anders praten wanneer zij bijvoorbeeld hun zicht of een van hun andere zintuigen zouden verliezen. Om volledig te zijn moet een menselijk wezen ook zijn innerlijke zintuigen ontwikkelen; maar allereerst zou hij zijn innerlijke gevoel moeten ontwikkelen.
Intellectuele studie kan een heel leven lang duren; er komt geen einde aan en daarom moedigt de leraar speculatie niet aan. Een doctrine betekent een afscheiding van andere doctrines. De Soefi hoort bij elke religie en daarom heeft hij geen bijzondere overtuigingen en speculaties. Er kan bijvoorbeeld een Soefi zijn die in reincarnatie gelooft en een andere die zich hemel en hel tot werkelijkheid maakt. Het werk van een Soefi is persoonlijke ontwikkeling. Wat iemand in praktijk brengt is belangrijker dan wat de leraar zegt, hoewel de leraar bescherming kan bieden.
Initiatie bevat verscheidene graden. Het is het vertrouwen dat aan iemand wordt gegeven door een leraar, maar de werkelijke initiatie is het werk van God. Geen leraar kan of wil oordelen. De werkelijke leerling is degene van wie de leraar weet dat hij hem kan vertrouwen, ofschoon iedereen bij hem welkom is. Op spiritueel gebied is het zowel vader als moeder voor de leerling. Het leven van een leraar is vaak een offergave; hij wordt vaak achtervolgd en lijdt veel, maar wat hij ook maar aan hulp kan geven, zal hij geven.
Er is geen bijzondere kwalificatie nodig om leerling te worden. De leraar geeft; de leerling kan het wel of niet aannemen. Het onderricht is als een kostbaar juweel dat in een steen is verborgen; het is de opdracht aan de leerling om deze steen te breken en het juweel te vinden. In het Oosten is dit innerlijk onderricht onderdeel van religie, terwijl het daarentegen in het Westen vaak slechts wordt beschouwd als een vorm van educatie. Het zou heilige educatie moeten zijn. In het Oosten geeft de murshid de les en voert de leerling die gedurende een maand of een jaar uit; hij kan niet elke week een andere les hebben. Mijn grootvader beoefende gedurende veertig jaar een en dezelfde meditatie, en toen gebeurde er een wonder aan hem. Men moet niet zo ambitieus zijn om andere oefeningen uit te voeren voordat men resultaat heeft gehad van de eerste.
Er zijn verscheidene graden, maar zij dienen op het pad niet bediscussieerd te worden. Omdat tenslotte verscheidene trappen de concepties, de speculaties van sommige wijze mensen zijn. Het is precies als met muziek: er zijn zeven noten, omdat de musicus heeft aanvaard dat er zeven noten zijn, maar er kan een schaal gemaakt worden die meer of minder noten bevat als de musicus dat zou willen. We onderscheiden trappen, ofschoon het in werkelijkheid niet mogelijk is om dat te doen. Het is een spontane ontwikkeling op het spirituele pad die benoemd kan worden als het betreden van het pad van initiatie.
Hoe kan men spirituele vooruitgang uitleggen? Wat is het? Hoe is het? Spirituele vooruitgang is de verandering van gezichtspunt. Er is slechts een manier om deze vooruitgang te herkennen en dat is door de vooruitgang in het gezichtspunt van iemand op het leven te bekijken, om zichzelf de vraag te stellen: ´Hoe kijk ik naar het leven?´ Dit kan men doen door anderen niet te beoordelen, maar door slechts bezig te zijn met zijn eigen visie; zolang iemand bezig is met de fouten van anderen, zolang hij anderen bekritiseert, is hij er nog niet klaar voor om zijn zicht helder genoeg te maken om te zien of zijn visie op het leven juist is.
Wat zijn de verschillende initiaties in de praktijk? Is de ene beter dan de andere, of hoger dan de andere? Hoe moeten ze van elkaar worden onderscheiden? Door meer mysteries te kennen, of door een paar geheimen te kennen, of door iets heel erg moois te bestuderen, of door met iets onzichtbaars te communiceren? Niets van dit alles, niet een klein iets kan iemand een hogere initiatie, grotere vooruitgang in het spirituele leven garanderen. Op de eerste plaats dienen wij niet naar mysterie te streven, want het leven zelf is een mysterie. Alles wat ons eenvoudig toeschijnt, alles wat geen mysterie vertegenwoordigt, wordt mysterieus zodra de visie op het leven is veranderd.Geheimzinnigheid wordt gevonden in eenvoud; het is het eenvoudige leven dat vol geheimen is. Iemand kan een hele bibliotheek bestuderen, kan vijftig boeken schrijven en duizend boeken lezen, en toch leidt dit alles hem nergens toe. Als er enige studie vereist is hoeven we nergens naar toe te gaan; ons leven zelf is de studie, als we het maar willen bestuderen. Voor iemand die studeert, biedt het leven iedere gelegenheid; van morgen tot avond, elk moment van de dag, thuis, buitenshuis, op het werk, in de vrijetijd, in alle dingen valt er iets te bestuderen. Geen boek kan het genot en het plezier verschaffen dat de menselijke natuur zelf kan geven.
De wijze, de gekke, de goede, de zwakke mensen die wij elke dag met hun neigingen en hun houding ontmoeten, zijn allemaal het grootste studiemateriaal. Bovendien valt er zoveel te bestuderen in falen en succes, in zorg en plezier en in alles in het leven, zowel gunstig als ongunstig. Alles wat we goed doen, alles wat we verkeerd doen, alles is een les, alles is een les als we het zo oppakken. Met het belangrijkste is dat degene die het leven bestudeert, die echt is ingewijd zichzelf bestudeert voordat hij anderen bestudeert. Onderricht een inwijder de waarheid? Niemand heeft de kracht om een ander de waarheid te onderrichten; de mens moet dat zelf ontdekken. Wat de leraar van zijn kant kan doen is zeggen: ´Dat is het pad, verdwaal niet´. De inwijder zal zijn leerling op dat pad zetten waar hij hoe verder hij komt steeds meer zal ontvangen bij elke trap; het lijkt op een hand die hem omhoogtrekt. Maar de eerste stap is de moeilijkste en deze stap wordt gezet met behulp van een inwijder op aarde.
Wat leert een inwijder nu de ingewijde? Hij vertelt de ingewijde de waarheid van zijn eigen wezen. Hij vertelt hem niets nieuws of iets anders. Hij vertelt hem iets wat zijn ziel al weet maar zijn mind is vergeten. Er bestaat een fabel die dit illustreert. Een leeuw die door de woestijn liep, vond een kleine leeuwenwelp die met wat schapen aan het spelen was. Het geval wil dat de kleine leeuw opgevoed was door de schapen en zodoende had het nooit de kans of de gelegenheid gekregen om zich te realiseren wat het was. De leeuw was hooglijk verbaasd een leeuwenwelp weg te zien rennen, net zo bang voor de leeuw als de schapen. De leeuw sprong midden in de kudde schapen en zei: ´Halt! Halt!´ Maar de schapen renden weg en de kleine leeuw rende ook. De leeuw achtervolgde alleen de leeuwenwelp en niet de schapen en toen hij het had ingehaald, zei hij: ´Ik wil met je praten´. De welp zei: ´Ik tril, ik ben bang, ik kan niet voor U staan´. De leeuw zei: ´Waarom ren jij met de schapen rond? Je bent zelf een kleine leeuw´. ´Nee´, zei de kleine leeuw. `Ik ben een schaap; laat me gaan, laat me met de schapen gaan´. ´Kom mee´, zei de leeuw, ´kom met me mee en ik laat je zien wie je bent voordat ik je laat gaan´. Trillend en nog altijd hulpeloos volgde de welp de leeuw naar een poel. De leeuw wees naar hun weerspiegelingen in de poel en zei: ´Kijk naar mij en kijk naar jezelf. Lijken wij niet veel op elkaar? Jij lijkt niet op de schapen, jij lijkt op mij!´
De leeuw staat symbool voor de zielen die Godsbewust worden, de zielen die de waarheid hebben gerealiseerd. En wanneer zij dezelfde goddelijke geest in een andere ziel zien, is hun eerste gedachte die ziel bij de hand te nemen en haar te tonen dat er in haar ook dezelfde goddelijke vonk is die zij bezitten. Dus ofschoon het aan de buitenkant een aristocratisch beeld is, leidt het aan de binnenkant tot democratie. Het bevel van de leeuw aan de welp is schijnbaar aristocratisch, maar wat is de bedoeling van de leeuw? Het is democratie, hij wil de kleine leeuw bewust maken van dezelfde grandeur die de leeuw bezit. En dat is het pad van de spiritualiteit. Zijn uiterlijke verschijning mag er niet de schijn van hebben, maar zijn innerlijke intentie en zijn hoogtepunt is democratie.
De initiaties voorbij die waarover ik heb gesproken zijn zelfs nog grootser. Sommige mensen, ofschoon niet allemaal, zullen je over hun ervaringen vertellen, en hoe op verschillende tijden in hun leven een plotse verandering van visie tot hen kwam. Het is niet onze gewoonlijke ervaring om op een dag plotseling wakker te worden uit de slaap en te ontdekken dat onze gezichtspunt is veranderd; maar het is niet overdreven om te zeggen dat het slechts één moment kost om de visie van iemand op het leven helemaal te veranderen. Dit is wat initiatie is, een initiatie die uitstijgt boven de initiaties van de aarde zoals wij ze kennen. Het een leidt tot het ander, en zo gaan we van de ene initiatie naar de andere; en elke stap op de ladder die voor ons staat om beklommen te worden, wordt een initiatie. En elke stap op die ladder verandert ons gezichtspunt wanneer we ons goed vasthouden aan de ladder en er niet van af vallen; want er bestaat altijd de mogelijkheid om ofwel voorwaarts ofwel achterwaarts te gaan. Desalniettemin zal degene die heel graag voorwaarts wil gaan nooit achterwaarts gaan. Zelfs als de hele wereld hem terug zou trekken aan een ketting die aan zijn voeten vastzit, zou hij toch doorgaan, omdat zijn wens om voort te gaan sterker is dan alle krachten in de wereld.
