Soefisme kan niet een religie genoemd worden omdat het vrij is van principes, onderscheidingen en verschillen, wat nu juist de basissen zijn waarop religies worden gefundeerd. Noch kan het een filosofie genoemd worden omdat filosofie de studie van de natuur in haar kwaliteiten en variëteiten bestudeert, terwijl het soefisme daarentegen eenheid onderricht. Daarom kan het het beste eenvoudigweg de training van de zienswijze genoemd worden.
Het woord ´soefi´ houdt zuiverheid in en zuiverheid omvat twee kwaliteiten. Zuiver betekent onvermengd met enig ander element of met andere woorden, datgene wat in zijn eigen element bestaat, onvermengd en onbevlekt. De tweede kwaliteit van zuiverheid is een groot aanpassingsvermogen.
Zo is de natuur van de soefi ook. Op de eerste plaats zuivert hij zichzelf door zich constant de visie van God voor ogen te houden, de smet van aardse verschillen en onderscheid niet toestaand in zijn hart te worden gereflecteerd, noch slecht of goed gezelschap noch omgang met mensen uit de hogere of de lagere klasse. Noch een geloofsovertuiging noch een geloof kan ooit zijn zuiverheid in de weg staan.
De soefi betoont zijn universele broederschap in zijn aanpassingsvermogen. Onder Christenen is hij een christen, onder joden is hij een jood, onder moslims is hij een moslim, onder hindoes een hindoe, want hij is één met allen en dus zijn allen één met hem. Hij staat iedereen toe zich aan te sluiten bij zijn broederschap en op dezelfde manier staat hij zichzelf toe zich aan te sluiten bij de een of de ander. Hij vraagt nooit: ´Wat is uw geloofsovertuiging, natie of religie?´ Noch vraagt hij: ´Wat zijn uw leringen of principes?´
Noem hem broeder, hij antwoordt met broeder en hij meent het. Wat principes betreft, die heeft de soefi niet, want zoetheid is voor de een weldadig en voor de ander schadelijk. Zo is het met alle principes, goed en slecht, vriendelijk of wreed. Als we een soldaat vragen om genadig te zijn tijdens de veldslag dan zal hij onmiddellijk verslagen worden. Dit laat zien dat iedereen zijn eigen principe heeft voor elke actie of situatie. De een kan in een bepaald principe geloven terwijl de ander er een totaal andere mening op na houdt. Wat de een goed noemt noemt de ander slecht. Je zegt dat een bepaald pad het juiste is terwijl iemand anders de tegenovergestelde richting opgaat. De soefi richt zijn zienswijze op die van een ander in plaats van gecenterd te raken in zijn voor- en afkeuren en zichzelf te beperken tot een bepaalde geloofsovertuiging of een bepaald geloof en ziet zo de reden waarom hij wel of niet gelooft, waarom iets voor de een juist is en verkeerd voor de ander. Hij begrijpt ook waarom datgene wat door sommige mensen goed wordt genoemd door anderen verkeerd genoemd kan worden en door zijn gezichtspunt onder controle te houden bereikt hij zo de ware hoogte van wijsheid.
De soefi is een echte christen met betrekking tot liefdadigheid, broederschap en het healen van zijn eigen ziel en die van een ander. Hij is niet bekrompen in zijn aanhankelijkheid tot een specifieke kerk of in het verzaken aan de andere meesters en hun volgelingen die voor of na Christus zijn gekomen, maar zijn verbinding met de Christus en zijn waardering en praktijk van zijn waarheid zijn zo diep als die van een ware christen.
In de levens van de derwisjen zie je het ware beeld van het leven en de leringen van Christus, vooral in hun delen van hun dak en voedsel met elkaar, of het nu vriend of vijand is. Zelfs tot op de dag van vandaag gaan ze voort met hun zuivere manieren. De soefi is een katholiek in zoverre dat hij het beeld van zijn ideaal van devotie in zijn ziel produceert en hij is een protestant in het opgeven van de ceremonieën van de godsverering.
De soefi is een brahmaan want het woord brahmaan betekent ´de kenner van Brahman´, van God, het enige Wezen. Zijn religie ligt erin dat hij gelooft dat er geen ander bestaan dan dat van God is, dat de Brahmanen Advaita noemen. De soefi heeft net zoveel graden van spirituele evolutie door te gaan als de yogi. Er is zelfs erg weinig verschil in hun oefeningen te vinden, het verschil zit hem voornamelijk in de naam. De soefi verkiest ongetwijfeld een normaal leven boven dat van een asceet, toch beperkt hij zichzelf niet tot het een of het ander. De soefi beschouwt de leringen van de Avatars als ware manifestaties van de goddelijke wijsheid en hij heeft een perfect inzicht in de subtiele kennis van de Vedanta. De soefi waardeert het concept van het Jaïnisme omtrent geweldloosheid en vindt vriendelijkheid het ware pad van zuiverheid en perfectie. In het verleden hebben soefi´s leven van verzaking geleid en in het Oosten leiden de meesten van hen nog steeds een zeer geweldloos leven, net zoals de Jaïns.
De soefi is een boeddhist, want hij denkt na bij elke stap voorwaarts op zijn spirituele reis. De leringen van de soefi lijken heel veel op de leringen van de boeddhist; in feite is de soefi degene die de gelovigen en de ongelovigen verenigt in het Gods-ideaal en in de kennis van eenheid.
De soefi is een moslim, niet omdat veel moslims toevallig soefis zijn noch omdat hij gebruik maakt van de moslim-terminologie, maar omdat hij in zijn leven bewijst wat een ware moslim zou moeten zijn. Moslims hebben zo´n gevoel van toewijding dat de naam van Allah of Mohammed iemand of hij nu een groot zondaar of een heel wreed iemand is, tot tranen toe beroert. Op gelijke wijze ontwikkelen de oefeningen van het soefisme eerst de hartkwaliteiten die door veel andere mystici vaak over het hoofd worden gezien. De zuivering van het hart maakt het ontvankelijk voor de verlichting van de ziel. De soefis zijn degenen die de Koran vanuit elke ervaring in het leven lezen en het gezicht van Mohammed in elk atoom van de manifestatie zien en herkennen.
De soefi kijkt, net als een aanhanger van Zarathoestra of een Parsi, naar de zon en buigt voor de lucht, het vuur, het water en de aarde, de immanentie van God in Zijn manifestatie erkennend, de zon en de maan als teken van God opvattend. De soefi interpreteert vuur als het symbool van wijsheid, en de zon als het celestijnse licht. Hij buigt niet alleen voor ze maar neemt ook hun kwaliteit in zich op. Als regel branden er in de aanwezigheid van derwisjen continu een houtvuur en wierook.
De soefi is een Israëliet vooral in zijn studie en meesterschap van de verschillende namen van God. De wonderbaarlijke machten van Mozes kunnen ook gevonden worden in de levens van de soefis, zowel uit het verleden als uit het heden. In feite is de soefi de meester van de Hebreeuwse mystiek; de goddelijke stem die in het verleden door Mozes op de Berg Sinaï werd gehoord is tegenwoordig voor menige soefi hoorbaar.
