Wat het meest ertoe doet op het pad van waarheid is zelf-discipline, want zonder zelf-discipline kunnen onze studies en oefeningen geen grote resultaten voortbrengen. Deze zelf-discipline heeft veel verschillende kanten. Door het leven van de asceten te bestuderen die in de bergen, wouden en in de wildernis hebben geleefd leren we dat degenen die werkelijk op zoek zijn geweest naar de waarheid hun uiterste best hebben gedaan om zelf-discipline uit te oefenen. Zonder zelf-discipline heeft geen enkele ziel op deze wereld ooit een hogere verwerkelijking bereikt. Het beangstigt ongetwijfeld mensen die in de wereld leven, gewend aan een leven van comfort, om zelfs maar aan zelf-discipline te denken. En wanneer ze eraan denken stellen ze zich die slechts in haar extreme vormen voor. Het is voor ons echter niet noodzakelijk om naar de berggrotten, het woud of de wildernis te gaan teneinde zelf-discipline te beoefenen; we kunnen dat in ons dagelijkse leven doen.
Er zijn vier hoofdmethoden waarmee zelf-discipline beoefend kan worden. De ene methode is de fysieke methode, de oefening om een bepaalde tijd in dezelfde houding te blijven, om in dezelfde houding te zitten. En wanneer je dit begint te doen dan zul je ontdekken dat dat niet zo gemakkelijk is als het lijkt. Je kunt zonder het te beseffen een bepaalde tijd in dezelfde houding zitten of staan, maar zodra je dat op bewuste wijze begint te beoefenen dan vind je het erg moeilijk. Er zijn verscheidene houdingen waarin je je handen, benen, ogen of hoofd kunt houden. En deze oefeningen helpen je je macht van zelf-discipline te ontwikkelen.
De fantasie van de gehele schepping is duidelijk in de richting van elke beweging. In overeenstemming met die richting neemt iets zijn vorm aan. Waar komen al de tegenstellingen zoals zon en maan, man en vrouw, pijn en vreugde, negatief en positief vandaan? Waarom zijn er verschillen, daar de bron en het doel hetzelfde zijn? Zij behoren tot hun richting, het geheim van elk verschil is de richting. Een activiteit, een energie die werkzaam is in een bepaalde richting vormt een bepaalde vorm. Dat is de reden waarom de manier waarop je zit een verschil uitmaakt. Het maakt een verschil of je op je rechter- of op je linkerzijde slaapt, of je op je voeten of op je hoofd staat. Mystici hebben gedurende vele, vele jaren verscheidene houdingen beoefend. En ze hebben verschillende manieren om te zitten tijdens het verrichten van bepaalde ademhalingsoefeningen ontdekt. Ze hebben hier een wetenschap van gemaakt. Er is de houding van de strijder, de houding van de denker, een artistocratische houding, een houding van de minnaar, een houding van de healer. Verschillende houdingen voor de verwerving van verschillende doelen. Deze houdingen maken het de mens gemakkelijker om de wetenschap van de richting te leren; houding verwijst naar niets anders dan de richting.
Dan is er een andere kant van zelf-discipline die wordt verbonden aan eten en drinken: je vermijdt bepaalde dingen in je dagelijkse eten en drinken, en maakt er een oefening van in staat te zijn zonder ze te leven, vooral dingen waarvan je het idee hebt dat je daar niet buiten kunt. Dit is een van de redenen, los van de psychologische en fysieke redenen, dat sommige adepten een dieet volgen van fruit en groenten; dat ze dagen, weken of maandenlang het zonder bepaalde dingen doen waarvan ze gewend zijn ze te eten of te drinken.
Vasten is ook een van de methoden waarmee de verdichting van het lichaam verminderd kan worden. En wanneer je de juiste wijze van vasten kent, wanneer je onder leiding van iemand die werkelijk weet wanneer, waarom en hoe iemand zou moeten vasten zodat hij er voordeel uit trekt, dan kan er heel veel bereikt worden door vasten. Chirurgen laten hun patiënten gedurende meerdere uren of dagen zonder voedsel wetend dat dit hen zal helpen sneller te healen. Op dezelfde manier kunnen spirituele leraren hun pupillen een vasten voorschrijven. Soms door geen vlees te eten en soms door geen brood te eten. Soms door op melk of fruit te leven en soms gedurende korte tijd zonder ook maar iets, in overeenstemming met het vermogen en het uithoudingsvermogen van de pupil. Maar in feite ben ik de laatste die vasten voorschrijft. Dat doe ik zelden. Ik geef enkel wat advies aan mijn pupillen als ze zelf willen vasten. Ik heb ooit een discipel gekend die naar een murshid ging en de murshid vertelde hem om teneinde met zijn oefeningen te beginnen eerst drie dagen te vasten. Maar na de eerste dag voelde hij zich zo hongerig dat hij de stad verliet zodat hij nooit meer die leraar zou hoeven zien!
Er is altijd een betekenis aan verbonden als de leraar een vasten voorschrijft. In Bagdad woonde eens een groots soefi die bekend was vanwege zijn wonderlijke verwervingen. Op een dag vertelde hij een jonge pupil van hem om op een vegetaries dieet te gaan. De moeder van deze jonge man die had gehoord dat de jongen sinds hij naar die leraar was gegaan alleen groentes at, ging naar het huis van de leraar toe om hem te vertellen wat ze hiervan vond. Ze kwam net aan op het moment dat hij aan tafel zat en er lag kip voor hem. Dus zei de moeder: ´Je leert je pupillen om op een vegetaries dieet te leven en jij zelf zit te genieten van kip!´ Hierop onthulde de leraar zijn schotel en vloog de kip weg. Hij zei: ´De dag waarop jouw zoon dit ook kan, mag hij kip eten!´
Er is nog een andere kant aan zelf-discipline en dat is de gewoonte van denken en van vergeten. Dit betekent aan de ene kant in staat zijn te denken aan waaraan je maar wilt denken en dat te blijven doen en in staat te zijn die gedachte vast te houden. En aan de andere kant het vergeten van dingen te beoefenen, zodat bepaalde gedachten geen greep op je mind krijgen. En om op dezelfde manier gedachten van agitatie, boosheid, depressie, vooroordeel en haat te checken. Dit brengt morele discipline en door dit te doen word je de meester van je mind.
Nadat je deze drie kanten van zelf-discipline hebt beoefend ben je in staat te arriveren bij de vierde kant die nog grootser is. Die is grootser omdat je daardoor arriveert bij spirituele ervaringen. Deze discipline wordt beoefend om je bewustzijn te bevrijden van je omgeving. Het is de ervaring van adepten en zij hebben veel tijd van hun leven besteed om hier te arriveren. In de oude school van de soefi´s, en zelfs tegenwoordig, is er een gewoonte dat wanneer ze de ruimte van meditatie binnengaan of verlaten, een onder hen zegt: ´Eenzaamheid in de menigte´. Wat ermee gesuggereerd wordt is dat je zelfs als je je temidden van een menigte bevindt je nog steeds je eigen kalmte kunt bewaren, je vrede, zodat je niet door de omgeving wordt gestoord. Dit is hetgeen wat je in staat stelt temidden van de wereld te leven en toch op spirituele wijze vooruit te gaan. Het is dan niet langer nodig om de wildernis in te gaan zoals vele zielen in de oudheid hebben gedaan om je op spirituele wijze te ontwikkelen.
Dit is ongetwijfeld moeilijk, maar tegelijkertijd is het eenvoudig. En iedereen ervaart het in geringe mate hoewel dat op onbewuste wijze gebeurt. Iemand die in beslag is genomen door iets wat hem heel erg interesseert, of iets wat zijn mind bezighoudt, is zich vaak niet bewust van zijn omgeving. Een dichter, een componist, een denker is, wanneer hij volledig in beslag is genomen door iets wat hij doet, zich niet bewust van zijn omgeving. En het gebeurt vaak dat je zo helemaal in beslag bent genomen door iets wat je aan het doen bent of waaraan je zit te denken, dat je je niet bewust bent van je lichaam of van je zelf. Alleen datgene waaraan iemand zit te denken bestaat er voor hem, zelfs zijn zelf niet. Dit is de fase die door soefi´s Fanà wordt genoemd. Het woord ´nirvana´ waarover zoveel is gezegd, is op deze manier eenvoudig te begrijpen. Het is enkel een ervaring van het bewustzijn. Met andere woorden: het is de vrijheid van de ziel, een fase bereikend waarin je niet over jezelf nadenkt noch over je omgeving.
Je zou je af kunnen vragen of deze oefeningen niet op de een of andere wijze gevaarlijk zijn. Alles in deze wereld is gevaarlijk. Als we aan het gevaar denken dat er in eten, drinken, het huis verlaten of het huis binnenkomen zit dan zou er elk moment gevaar zijn. Het is gevaarlijk je in water te begeven, maar wanneer je kunt zwemmen dan heft dat het gevaar op. Het is zelfs gevaarlijk je op straat te bevinden, maar als je kunt lopen en rennen dan heft dat het gevaar op. Het geheim van spirituele ontwikkeling ligt in het in staat zijn te mediteren en je bewustzijn te verheffen boven je omgeving.
Wanneer iemand eenmaal gewend is aan de beoefening van zelf-discipline dan zal hij ontdekken hoewel het in het begin moeilijk heeft geleken, dat het geleidelijk aan gemakkelijker wordt. Het duurt niet lang voordat je de geweldige resultaten ervan ervaart. Bijna iedereen klaagt erover dat degene die hem het naast is niet naar hem luistert. Hij is constant aan het zeggen dat de ander niet naar hem luistert! Maar door zelf-discipline stijg je boven deze klacht uit omdat je begint te beseffen dat het je eigen zelf is dat niet naar je luistert. Dan vind je de onruststoker: het was niet de ander, maar het was het zelf. En als je er macht over begint te krijgen dan begin je een groot meesterschap te voelen. Het is een meesterschap over je koninkrijk. Het is een gevoel van koningschap. En als je dit fenomeen begint te ervaren dan wordt alles vanzelf steeds gemakkelijker.
