Met voorhoofd bedoel ik de expressie van iemand, die enkel afhangt van zijn houding ten opzichte van het leven. Het leven is voor een heilige en voor Satan hetzelfde. En als hun levens anders is dan komt dat alleen maar vanwege hun kijk op het leven. Hetzelfde leven wordt door de een veranderd in de hemel en door de ander in de hel.
Er zijn twee houdingen: voor de een is alles verkeerd; voor de ander is alles juist. Ons leven in de wereld is van ´s morgens vroeg tot ´s avonds laat vol ervaringen, goede en slechte, die in overeenstemming met hun graad onderscheiden kunnen worden. En hoe meer we het mysterie van goed en kwaad bestuderen, hoe meer we zien dat er in werkelijkheid niet zoiets als goed en kwaad bestaat. Dingen lijken voor ons goed of kwaad door onze houding en de omstandigheden.
Het is voor een gewoon iemand gemakkelijk te zeggen wat goed en wat kwaad is, wat juist en wat onjuist is. Het is voor een wijs iemand heel moeilijk. Iedereen verandert in overeenstemming met zijn kijk op het leven dingen van kwaad in goed en van goed in kwaad, omdat iedereen zijn eigen evolutietrap bezit en hij in overeenstemming daarmee redeneert. Soms is een ding subtieler dan andere dingen en dan is het voor hem moeilijk om te oordelen. Er was een tijd waarin de muziek van Wagner niet werd begrepen en er was een tijd waarin hij als de grootste musicus werd beschouwd. Soms zijn dingen op zich goed, maar maakt onze eigen evolutie dat ze ons niet zo goed lijken. Wat je een paar jaar geleden als goed beschouwde, kan niet goed lijken te zijn tijdens een latere evolutie. Een kind waardeert een pop zeer, later zal hij het werk van grote beeldhouwers prefereren.
Dit bewijst dat bij elke stap en bij elke trap van de evolutie het idee van iemand over goed en slecht verandert en wanneer je er over nadenkt zul je dus begrijpen dat er niet zoiets als juist en verkeerd bestaat. Als er iets juist is, is alles juist. Ongetwijfeld is er een fase waarin de mens een slaaf is van datgene wat hij zelf tot juist of verkeerd heeft gemaakt. Er is echter een andere fase waarin hij de meester is. Dit meesterschap komt voort uit zijn verwerkelijking van het feit dat juist en verkeerd gemaakt zijn door de eigen houding van de mens ten opzichte van het leven. En dan zullen juist en verkeerd, goed en fout zijn slaven zijn, omdat hij weet dat het in zijn macht ligt om het een in het ander te veranderen.
Dit opent de deur naar een ander mysterie van het leven dat laat zien dat als er in elk ding dualiteit is er dus dualiteit is in elke handeling. In alles wat juist is ligt iets van onjuistheid verborgen. En in alles wat slecht is ligt iets goeds verborgen. Vervolgens begin je dan te zien hoe de wereld op al je handelingen reageert: de ene persoon ziet alleen het goede en een ander alleen het slechte. In soefi-termen wordt deze specifieke houding Hairat genoemd, verbazing. En terwijl voor de gemiddelde mens theaters, films en bazaars interessant zijn is voor de soefi het leven in zijn geheel interessant, een constante visie van verbazing. Hij kan dit niet aan de wereld uitleggen omdat er geen woorden zijn om het uit te leggen.
Kun je ook maar iets vergelijken met de vreugde om dingen op een kalme, geduldige en gemakkelijke manier op te vatten? Alle andere vreugden komen uit andere bronnen, maar dit geluk is je eigen bezit. Wanneer iemand bij dit gevoel aankomt, drukt dat zichzelf niet in woorden uit maar in het ´glimlachende voorhoofd´.
Er is een andere kant aan dit onderwerp en die is dat de mens blij is als hij degene ziet die hij liefheeft, bewondert en respecteert. En als hij naar iemand fronst komt dat door het iemand is die hij niet bewondert of respecteert. Liefde is de goddelijke essentie in de mens en is te danken aan God alleen. Liefde voor de mens is een les, een eerste stap voorwaarts naar de liefde van God toe. In de menselijke liefde begin je de weg naar goddelijke liefde te zien zoals de les van het huiselijke leven door het kleine meisje wordt geleerd spelend met haar poppen. Je leert deze les door van één persoon te houden, een vriend, een geliefde vader, moeder, broer, zus of leraar. Liefde wordt echter verkeerd gebruikt wanneer ze zich niet constant ontwikkelt en verspreidt. Het water van de poel kan troebel worden terwijl het water van een rivier helder blijft omdat het voorwaarts gaat en dus zou je door oprecht van iemand te houden de plant van liefde moeten opkweken en die tegelijkertijd laten groeien en zich laten verspreiden.
De liefde heeft haar werk gedaan wanneer iemand een en al liefde wordt – zijn atmosfeer, zijn expressie, elke beweging die hij maakt. En hoe kan zo iemand de een liefhebben en de ander afwijzen? Alleen al zijn bedaardheid en aanwezigheid worden een zegen. Wanneer mensen in het Oosten spreken over heiligen of wijze mannen dan is dat niet vanwege hun wonderen, maar vanwege hun aanwezigheid en hun bedaardheid die vibraties van liefde uitstralen. En deze liefde brengt zichzelf tot expressie in tolerantie, vergevingsgezindheid, respect en in het door de vingers zien van de fouten van anderen. Hun sympathie bedekt de tekortkomingen van anderen als waren het hun eigen tekortkomingen. Zij vergeten hun eigenbelang in het belang van anderen. Zij geven er niets om in welke omstandigheden ze zich bevinden, of die nu hoog of nederig zijn. Hun voorhoofden glimlachen. In hun ogen is iedereen de expressie van de Geliefde, wiens naam zij herhalen. Zij zien het goddelijke in alle vormen en wezens.
Net zoals de religieuze persoon in een tempel een religieuze houding heeft zo heeft de soefi die houding in aanwezigheid van elk wezen, want voor hem is elk wezen de tempel van het goddelijke. Daarom bevindt hij zich altijd in de aanwezigheid van zijn Heer. Of er zich nu een bediende, een meester, een vriend of een vijand in zijn aanwezigheid bevindt, hij bevindt zich in de tegenwoordigheid van God. Voor degene wiens God zich in de hoge hemelen bevindt is er een grote golf tussen hem en God. Degene echter die God altijd voor ogen heeft is altijd in aanwezigheid van God en er komt geen einde aan zijn geluk.
Het is het idee van de soefi dat hoe religieus iemand ook mag zijn hij zonder liefde niets is. Dat is hetzelfde met iemand die duizend boeken bestudeerd heeft. Zonder liefde heeft hij niets geleerd. En liefde verwijlt niet in een claim op liefde. Wanneer liefde wordt geboren hoor je haar stem luider dan de stem van de mens. Liefde heeft geen woorden nodig. Woorden zijn te ontoereikend om haar tot expressie te brengen. De enige bescheiden vorm waarin liefde zich kan uiten is in hetgeen de Perzen het ´Glimlachende Voorhoofd´ noemen.
