Wanneer we met de ogen van de ziener naar de wereld kijken dan zullen we ontdekken dat degenen die wijs worden genoemd en degenen die dwaas worden genoemd zich dichter bij elkaar bevinden dan er gewoonlijk gedacht wordt. Hun verschillende bezigheden lijken veel meer op elkaar dan ze in het algemeen lijken in de ongebalanseerde omstandigheden van het leven.
Balans is iets wat zelden wordt gevonden, zowel onder mystici als onder andere mensen. Wanneer we ergens in geïnteresseerd raken is het onze aard om er steeds meer van te willen. Het maakt niet uit of het spiritueel of materiëel is. Als we erg spiritueel worden dan verliezen we de wereld. En het niet de bedoeling zou zijn dat we in deze wereld zouden leven dan waren we hier niet naartoe gezonden.
Degene die het goede in anderen ziet zal steeds meer goeds zien. Degene die de neiging heeft almaar fouten te zien zal zo veel fouten vinden dat het goede uiteindelijk in zijn ogen slecht zal lijken. Vervolgens zullen de ogen zelf slecht worden. Voor iemand die rent is er veel meer kans om te vallen dan voor iemand die wandelt. De buitensporigheid van de activiteit zal een val teweegbrengen.
Soms heeft iemand geen balans bij het vertellen van de waarheid. Hij zegt: ´Ik vertel de waarheid´, ongeacht of dat in harmonie is met zijn omgeving en of mensen bereid zijn die waarheid wel of niet te horen. Hij zegt: ´Ik vertel de waarheid en het maakt me niet uit om met iedereen te vechten omdat ik de waarheid vertel!´ Om die reden is de les van ontspanning de belangrijkste die voor dit doel geleerd moet worden.
Filosofie zelf, culminerend in de kennis van God, die grootser en hoger is dan al het andere in de wereld, is vaak verloren gegaan door een gebrek aan balans. Dit is de reden waarom er in de Bijbel, in de Vedanta en in de Koran zelfs eenvoudige waarheden toch op een versluierde manier worden verteld. Als de profeten en de meesters de waarheid in eenvoudige woorden hadden gegeven dan zou de wereld de verkeerde kant op zijn gegaan. Ik heb vaak opgemerkt dat filosofie, wanneer die eenvoudig wordt uitgelegd, heel anders wordt begrepen dan bedoeld.
Activiteit heeft de neiging om te groeien en om door te blijven groeien en hierdoor wordt de balans verloren. Wanneer we spreken zijn we geneigd steeds meer te spreken en we raken zo verzot op het spreken dat we graag willen spreken ongeacht of er iemand wel of niet naar wil luisteren. We zeggen wat we in werkelijkheid niet willen zeggen. Achteraf vragen we ons af waarom we die en die persoon hebben beledigd of waarom we hem ons geheim hebben verteld. Sa´di, de grote Perzische dichter, zegt: ´O, intelligent mens, van welk nut is uw intelligentie als u er achteraf berouw heeft?´ Alles wat we doen, of dat nu goed of slecht is, neemt in ons steeds meer toe. Als iemand op een dag vijf minuten lang aan muziek of aan poëzie denkt dan zal die gedachte de volgende dag een half uur lang doorgaan. Als je ook maar even aan verbittering denkt dan zal die gedachte op onbewuste wijze groeien totdat je mind vol verbittering is. Elke zonde komt op die manier tot stand. Zarahoestra onderscheidde drie soorten zonde: de zonde van gedachte, de zonde van spreken en de zonde van handelen. Een gedachte aan verbittering, een gedachte aan het kwaad hebben is als het doen van kwaad. Kwaad spreken is ook als het doen van kwaad. Wanneer iemand een slechte handeling begaatt dan is dat als ware het een concrete handeling.
We hebben een balans in het denken verworven wanneer we de dingen niet alleen vanuit ons eigen gezichtspunt kunnen zien, met de ideëen en de gevoelens waarmee we zijn opgevoed, maar vanuit alle kanten. De eenzijdige persoon heeft geen balans. Stel dat iemand erg patriottistisch is en alles vanuit het gezichtspunt van patriottisme bekijkt en hij naar een winkel gaat en eist dat de winkelier hem wat zaken verkoopt voor een patriottisch doel en tegen een erg lagen prijs. De winkelier kan echter een arme man zijn en zelfs voor een patriottisch iemand kan hij zijn waren niet tegen een zo lage prijs verkopen. Dan is hij ook een winkelier en denkt hij aan zijn handel. Van hem kan niet verwacht worden dat hij met de ogen van een patriot kijkt. De een denkt alleen aan patriottisme, de ander alleen aan de handel en een derde, die musicus is, zegt: ´Zij zijn gek. Alleen muziek doet er toe!´ De dichter zegt: ´Poëzie is het enige op de wereld´. Elk van hen denkt alleen maar aan datgene waarmee hij zich zelf bezighoudt. Dus de vrome persoon kan zijn vroomheid zo overdrijven dat er in hem niets anders dan vroomheid is overgebleven, wat uiteindelijk uitmondt in hypocrisie.
Hoe echter kun je balans bereiken, kun je je afvragen. Op de eerste plaats is er de balans tussen activiteit en ontspanning, van slapen en waken. Als iemand gelooft dat hij door veel te slapen groots wordt en hij zichzelf eraan went om veel te slapen dan zal hij een monster worden in plaats van een mens, omdat dan zijn lichaam, dat hem is gegeven om de wereld te ervaren, niet wordt gebruikt. En als je helemaal niet slaapt dan zul je binnen een paar dagen een zenuwinzinking krijgen. Als je te veel vast zul je zeker etherisch worden; zul je in staat zijn in de andere wereld te kijken, in de andere bestaanniveau´s te kijken. Als je de weg van inspiratie hebt geleerd, zul je inspiratie krijgen. Maar dit lichaam, deze zintuigen, zullen zwak worden zodat je niet in staat zult zijn deze wereld te ervaren, waarvoor ze ons zijn gegeven.
In India zijn er mystici die Madzubs worden genoemd die tot het uiterste in spiritualiteit gaan. Hun uiterlijke leven wordt in die mate vergeten dat ze de ervaring van deze wereld helemaal verlaten. Maar buitensporigheid in alles is onwenselijk, of het nu goed of kwaad is. Balans hebben is slapen en waken, eten en vasten, actief zijn en rustig zijn, spreken en zwijgen.
Een leerling werd door Mohammed een oefening geleerd waarmee hij extase kon ervaren. Na een paar dagen kwam hij fruit en bloemen brengen die hij de Profeet aanbood en bedankte hem hooglijk en zei: ´De les die u me heeft geleerd is voor mij van veel waarde. Die heeft me zoveel vreugde gebracht. Mijn gebeden, die eerst maar een paar minuten duurden, duren nu de hele dag´. Mohammed zei: ´Ik ben blij dat je de les is bevallen, maar alsjeblieft, stop vanaf nu met deze oefening!´
De soefi onderricht balans door houding en beweging, wat de beheersing over de handelingen en de activiteit van het lichaam inhoudt. Door de oefening van Nimaz, Wazifa en Zikr onderricht hij de mind door concentratie. Thuis zitten en de ogen sluiten is geen concentratie. Hoewel de ogen worden gesloten, gaan de gedachten door. Het is belangrijk het juiste object voor concentratie te kiezen. Door concentratie en meditatie ervaart iemand extase. Door de beheersing van het zelf ervaart iemand de hogere wereld of niveau waarop alles één is. Hiervoor is de begeleiding van een murshid of een leraar nodig want anders zal de balans verloren raken. Niemand kan dit zelf volbrengen. En als iemand dat zou kunnen dan zou hij zo geïnteresseerd raken in wat hij daar ervaart dat hij afwezig raakt van deze wereld. Verstrooidheid, zelfs gekte en nog meer andere kwalijke gevolgen zouden er dan het gevolg van zijn.
Er bestaat geen groter geluk of zegen dan extase. Iemand denkt altijd: ´Ik ben dit wat ik zie. Deze kleine hoeveelheid vlees, bloed en huid ben ik.´ Door extase echter wordt het bewustzijn bevrijd van het lichaam, van deze opsluiting en ervaart het zijn ware bestaan boven alle zorgen, pijn en ellende uit. Dit is de grootste vreugde. Dit te ervaren en de controle te behouden over het lichaam en de zintuigen, via welke we al het leven in de wereld ervaren, dat is balans hebben, dat is de hoogste staat.
Niet alleen kracht of de energie van de zenuwen stelt de mens in staat om op de aarde te staan. Naast spierkracht en energie van de zenuwen is er ook balans. Balans stelt de mens in staat zonder te vallen te staan en te lopen. Je kunt spierkracht en energie van de zenuwen hebben, maar in afwezigheid van balans zul je niet in staat zijn te staan of te lopen. En wanneer we aan de mind, aan het redeneren denken is het dan een ver-reikend voorstellingsvermogen dat een mens bedachtzaam maakt? Nee, dat is balans. Er zijn veel mensen van wie het voorstellingsvermogen zo groot is dat ze urenlang in de lucht kunnen zweven en er zijn andere mensen van wie de rede zo krachtig is dat hun gedachten almaar rondgaan en nergens eindigen. Als er al iets is wat de mens bedachtzaam maakt dan is dat niet groots redeneren of een ver-reikend voorstellingsvermogen, maar balans.
Noch een diep voelen van het hart noch het leven in spirituele extase maakt iemand verlicht. Iemand kan in extase zijn, visioenen zien, fenomenen en toch niet spiritueel zijn. Iemand kan religieuze ideëen hebben, een vroom leven leiden, verheven idealen hebben en toch hoeft hij dan niet een verlichte ziel te zijn. Dit laat zien dat teneinde je lichaam te onderhouden zoals dat zou moeten, en teneinde de mind afgestemd te houden op de juiste toonhoogte, er balans nodig is. Wanneer we de natuur bestuderen, ontdekken we dat de groei van planten en het leven van de bomen allemaal afhangen van balans. En wanneer we denken aan de kosmos en de conditie van de sterren en de planeten bestuderen dan is het voornaamste wat we ons realiseren dat één hemels lichaam het ander vasthoudt. Alle destructie die in de natuur voorkomt, zoals vulkaanuitbarstingen, overstromingen en aardbevingen komen voort uit gebrek aan balans. Zolang de natuur haar balans houdt, blijft de afgrond in het hart van de aarde zoals die is, kunnen mensen erover lopen en geen kwaad tegenkomen. Stormen, hongersnood, alle slechte omstandigheden, ook de plagen die de mensheid bezoeken, worden veroorzaakt door het verstoren van die balans die het welzijn van de menselijkheid verzekert. Dit leert ons dat het geheim van het bestaan van zowel het individu als van de gehele kosmos in balans verblijft. Het zou niet overdreven zijn als ik zeg dat al het succes en al het falen wordt veroorzaakt door balans of door gebrek aan balans. Vooruitgang en gebrek aan vooruitgang kan worden uitgelegd als komend uit balans of uit gebrek aan balans.
Er is een ander idee verbonden aan balans. Het leven is beweging en balans is iets wat dat onder controle heeft. Perfecte balans echter heeft beweging te veel onder controle, de beweging in een toestand van inertie brengend. Als bijvoorbeeld de kraacht van de rechterhand gelijk zou zijn aan de kracht van de linkerhand, als het rechterbeen gelijk zou zijn aan het linkerbeen dan zou de mens niet in staat zijn te werken of te lopen. Als allebei de ogen evenveel macht om te zien zouden hebben, dan zou iemand niet in staat zijn om te zien. Alles wordt door balans beheerst, maar te veel balans vernietigt het. Want te veel balans brengt verstilling. De gewone balans, die niet compleet is, brengt succes voort. Kunst komt ook voort uit de balans van het gevoel voor lijn en kleur en een genie in wetenschap komt voort uit de balans tussen perceptie en conceptie.
Het belangrijkste probleem is hoe je balans verwerft en hoe je die handhaaft. Met betrekking tot het eerste zou ik zeggen dat balans natuurlijk is, zodat er geen noodzaak is die te verwerven. De kwestie is alleen hoe je balans handhaaft en niet hoe je die moet verwerven. De invloed van het leven in deze actieve wereld haalt je uit je balans. Ongeacht de richting die je in het leven neemt, ongeacht je beroep, je zaken in het leven, is het altijd moeilijk om je balans te handhaven. De soefi´s hebben daarom een sleutel hiervoor gevonden en die sleutel is geïsoleerd te raken binnenin jezelf en daardoor volledige balans binnenin jezelf te verkrijgen. Ik heb reeds gezegd dat volmaakte balans destructie van handelen betekent. Maar wanneer je bedenkt dat je leven van ´s morgens vroeg tot ´s avonds laat niets anders is dan handelen, dan kun je natuurlijk deze balans niet houden. Door echter een paar minuten aan meditatie, aan stilte te wijden kun je voor een moment die complete balans aanraken; en dan wordt er in je actieve leven op een natuurlijke wijze een balans gehandhaafd.
Heel vaak maken mensen de denkfout dat ze met hulp van meditatie of stilte succes in activiteit teweeg kunnen brengen. Als het een succesvol resultaat teweegbrengt dan komt dat enkel omdat balans in meditatie je in staat stelt de balans te handhaven die nodig is voor activiteit. Het uiterlijke leven is afhankelijk van de individuele innerlijke toestand. Succes of mislukking, vooruitgang of stilstand, wat je staat van zijn ook is, het komt allemaal voort uit de toestand die iemand binnenin zichzelf ervaart. Iemand met een gezond verstand zal zeggen: om deze reden of om die reden ben je succes of mislukking tegengekomen. Iemand die helderziend is zal zeggen dat de omstandigheden beter of slechter zullen worden omdat een spirit of geest dit of dat heeft gezegd. De astroloog zal zeggen dat we deze of die omstandigheden ervaren omdat deze ster zich in zijn huis of niet in zijn huis bevindt. Volgens de soefi echter hangt de omstandigheid van het leven om je heen absoluut af van de toestand van je eigen innerlijke zelf. Wat er dus nodig is om de omstandigheden in het uiterlijke leven te veranderen of om jezelf af te stemmen, is te werken aan je eigen innerlijke zelf om de nodige balans teweeg te brengen. Wanneer de balans eenmaal is verloren, wordt die slechts met de grootste moeite teruggebracht. Op de eerste plaats is het vaak moeilijk in je dagelijkse leven balans te bewaren. En als de balans eenmaal is verloren is er weinig hoop op succes, geluk of vooruitgang. Het is net als een klok die van slag is: die kan niet verder lopen totdat hij weer in de juiste balans is gebracht.
Het is hetzelfde met de conditie van de ziel. Als iemand zijn weelde is verloren, een verkwister is geworden, onnadenkend is geworden is dat een teken van het verlies van balans. Te verdrietig zijn, te druk bezig zijn, te lui zijn, dit allemaal laat een gebrek aan balans zien. Alles wat excessief genoemd kan worden is altijd uit balans.
Balans is de staat van individuele vooruitgang en omzichtigheid voor anderen. Eenzijdigheid is gebrek aan balans. Wanneer we niet het idee van iemand anders kunnen begrijpen dan is er gebrek aan balans. Tegelijkertijd is het moeilijk om exact aan te geven wanneer en waar er balans is. De gelaatstrekken van de Chinezen bijvoorbeeld zijn normale gelaatstrekken voor China. De Griekse of Romeinse gelaatstrekken waren normaal voor die tijd en voor die mensen. Wat we normaal noemen is datgene wat algemeen gangbaar is, wat iedereen heeft. Daarom kunnen we zeggen dat wanneer het het seizoen voor verkoudheden en hoestbuien is, verkoudheden en hoestbuien normaal zijn.
Ongetwijfeld is het leven moeilijk voor velen van ons, maar heel vaak maken we het voor onszelf nog moeilijker. Wanneer we de ware natuur en het ware karakter van het leven niet begrijpen dan maken we onze eigen moeilijkheden. In ons leven wordt slechts vijf procent van onze moeilijkheden veroorzaakt door het leven zelf en vijfennegentig procent zijn moeilijkheden die door onszelf worden veroorzaakt. Maar op welke manier, zou je kunnen vragen, worden ze dan door onszelf veroorzaakt? Wij willen niet worstelen in het leven, wij houden er niet van ons in te spannen, we willen alleen maar harmonie en vrede. Je moet begrijpen dat voordat we vrede kunnen sluiten er oorlog nodig is en dat er oorlog met onszelf gevoerd dient te worden. Onze ergste vijand is ons zelf, zijn onze fouten, onze zwakheden en onze beperkingen. En onze mind is een verrader. Hij verberft onze fouten zelfs voor onze eigen ogen en wijst naar anderen als de reden voor al onze moeilijkheden. Zo brengt hij ons constant op een dwaalspoor door ons ons onbewust te laten blijven van onze werkelijke vijand en door ons tegen anderen voort te drijven, hen te bevechten, door ons te laten denken dat zij onze vijanden zijn.
Maar hiernaast zouden we onszelf te richten op God. Als we hoger stijgen wordt ons gezichtspunt navenant hoger, net zo hoog als ons zicht reikt. Op deze manier wordt zijn zicht steeds ruimer naarmat iemand evolueert. En in alles wat hij doet zal hij een goddelijke snaar raken, die healend is, troostend en vrede schenkend aan alle zielen.
Balans is de zekerheid van leven. Niet alleen van je eigen leven, maar balans helpt ook alles om je heen te handhaven. Mensen in het Oosten hebben altijd balans beschouwd als het voornaamste wat er in het leven gehandhaafd moet worden. En de verschillende oefeningen die ze hebben voorgeschreven, of dat nu in de vorm van een religie of in de vorm van devotie is, of dat nu op het filosofische of op het psychische gebied is, zijn er allemaal geweest voor het handhaven van de balans.