Elke omstandigheid, gunstig of ongunstig, waarin iemand zich bevindt en iedere persoon, aangenaam of onaangenaam, in wiens aanwezigheid hij is, is er de oorzaak van hij reageert. Van deze reactie hangt het geluk van de mens en zijn spirituele vooruitgang af. Als hij controle heeft over zijn reactie dan betekent dat dat hij aan het vooruitgaan is; als hij er geen controle over heeft dan laat dat zien dat hij achteruit aan het gaan is. Wanneer je twee mensen neemt, een wijze en een dwaas, dan reageert de wijze persoon intenser dan de dwaze; ook is het zo dat een verfijnder iemand van nature meer reageert dan een verdicht iemand, een rechtvaardig iemand meer dan een onrechtvaardig iemand, een spiritueel iemand meer dan een materialist. En toch is het gebrek aan meesterschap wanneer je geen controle over je reacties hebt. Iemand die verfijnd, spiritueel, gevoelig, wijs en rechtvaardig is maar die geen controle over zijn reacties heeft, is incompleet. Dit toont aan dat zelf verfijnd, rechtvaardig en spiritueel worden niet voldoende is; want al deze kwaliteiten, hoewel ze je verfijnder en gevoeliger maken, verzwakken je als je geconfronteerd bent met de verstorende invloeden van de menigte; en wanneer dit het geval is dan zul je niet perfect worden.
De balans van het leven ligt in het zo verfijnd als een draad en zo sterk als een stalen kabel zijn. Als je geen verdraagzaamheid en kracht vertoont om alle tegenwerkende en verstorende invloeden te weerstaan waaronder je in het leven altijd moet zijn dan onthul je zeker een zwakte en gebrek aan ontwikkeling. Deze reactie veroorzaakt op de eerste plaats een bepaalde hoeveelheid trots in de mens. Hij is ervan overtuigd dat hij beter is dan degene die hem verstoort hoewel hij niet met zekerheid kan zeggen dat hij sterker is. Wanneer hij de omstandigheden om zich heen niet meer kan slikken kan hij denken dat hij een superieur iemand is, maar in werkelijkheid zijn de omstandigheden sterker dan hij. Als we op aarde worden geboren, als we voorbestemd zijn om op de aarde rond te lopen dan kunnen we niet dromen van het paradijs wanneer we stevig in alle omstandigheden moeten staan die de aarde ons presenteert. Wanneer iemand voorwaarts gaat richting spiritualiteit dan dient hij in gedachten te houden dat hij benevens zijn spirituele vooruitgang zichzelf dient te sterken tegen verstorende invloeden. Als hij dat niet doet dan zou hij moeten weten dat hoezeer hij het ook verlangt om vooruitgang te maken hij teruggefloten zal worden door omstandigheden en toestanden.
Er zijn vier verschillende manieren waarop iemand reageert: in daden, in spraak, in gedachte en in gevoel. Een daad produceert een welomschreven resultaat, spraak produceert een gevolg, gedachte produceert een atmosfeer en gevoel produceert omstandigheden. Daarom zal iedere wijze waarop iemand reageert effect hebben. Een reactie wordt snel of langzaam waargenomen, maar het dient waargenomen te worden. Heel vaak is een reactie niet alleen aangenaam voor jezelf, maar ook voor anderen. Iemand die een belediging beantwoordt met het beledigen van de ander staat op hetzelfde niveau; degene die niet reageert staat erboven en op deze manier kun je uitstijgen boven dingen waarop je reageert, als je maar weet hoe je moet vliegen. Het betekent vliegen boven de dingen in plaats van er weerstand aan te bieden zoals een materialistisch iemand doet. Hoe kun je jezelf spiritueel noemen als je niet kunt vliegen? Dat is de eerste voorwaarde om spiritueel te worden.
Het hele mechanisme van deze wereld is actie en reactie, zowel in de objectieve wereld als in de wereld van de mensen. Echter, in de mens is er de mogelijkheid om die spirit te ontwikkelen die de spirit van meesterschap wordt genoemd en die spirit wordt het best ontwikkeld door te proberen controle te verkrijgen over je reacties. Het leven biedt ons overvloedige gelegenheden van ´s morgens vroeg tot ´s avonds laat om deze les te beoefenen. Met elke beweging, elke draai die we maken, worden we geconfronteerd met iets aangenaams of onaangenaams, iets harmonieus of disharmonieus en dat kan een toestand of een persoon zijn. Als we op een automatische wijze reageren dan zijn we niet beter dan een machine en niet verschillend van duizenden en miljoenen mensen die zo reageren. De enige manier om in onszelf een spoor te vinden van die goddelijke erfenis die meesterschap is, is door onze reacties op alle invloeden onder controle te brengen. In theorie is dat eenvoudig en gemakkelijk; in de praktijk is het het moeilijkste wat er is om meester over te worden. Als we echter denken aan het nut ervan dan zullen we ontdekken dat er niets in de wereld is dat meer nodig en belangrijker is dan deze ontwikkeling. Als er enige kracht in de wereld gevonden kan worden dan ligt die kracht binnenin onszelf; en het feit dat we in staat zijn onze reacties onder controle te hebben is daar het bewijs van. Het beschut de waardigheid, het houdt de eer in stand; dit verstevigt respect en houdt de mens wijs; het is gemakkelijk om te denken een bedachtzaam iemand te zijn, maar het is moeilijk om een bedachtzaam iemand te blijven zijn.
Mensen hebben mij heel vaak gevraagd of er een of andere oefening, een of andere studie of wat dan ook bestaat wat je kunt doen om wilskracht te ontwikkelen en ik heb geantwoord met ja, er zijn veel oefeningen en veel manieren, maar de eenvoudigste en beste oefening die je kunt volgen zonder onderricht te worden is om je reacties altijd in de hand te hebben. Zulke woorden als: ´ik kan het niet verdragen´, ´ik kan het niet uitstaan´, ´ik kan het niet volhouden´, ik kan geen geduld opbrengen´ betekenen voor mij allemaal: ´ik ben zwak´. Door zo te spreken geven we slechts in andere woorden toe dat we zwak zijn. En kan er voor ons een ergere vijand in de wereld zijn dan onze eigen zwakte? Als de hele wereld onze vriend zou zijn dan zou die ene vijand, onze zwakte, voldoende zijn om ons leven te ruïneren; maar als deze vijand eenmaal wordt overwonnen dan kunnen we stand houden tegen al diegenen die met ons in conflict raken.
Nu is de vraag hoe je aan het werk moet gaan in deze ontwikkeling. Je dient ook je fysieke toestand in overweging te nemen. Het zenuwstelsel dient in een geschikte conditie te zijn. Door zenuwachtigheid gaat de mens van kwaad naar erger en kan zelfs een goed iemand met goede intenties anders blijken te zijn; want hij heeft dan wel goede intenties maar hij kan ze niet uitvoeren omdat zijn zenuwen zwak zijn. Wat hij nodig heeft is de gewoonte van stilte, concentratie en meditatie. Iemand die continu doorgaat met praten of met het doen van dingen en niet even mediteert, die geen pauze neemt, kan zijn zenuwstelsel niet onder controle krijgen en het op orde houden. Als er al iets is wat het zenuwstelsel onder controle kan brengen dan is dat de juiste ademhaling; en wanneer die juiste ademhaling benevens een concentratie van het denken wordt verricht dan wordt het zenuwstelsel buitengewoon verstevigd. Daarnaast zijn er veel zaken die bedroefdheid veroorzaken en deze kunnen vaak vermeden worden door het zenuwstelsel in de hand te houden.
Wanneer we er vanuit een hoger gezichtspunt naar kijken dan kan dit gedaan worden door de impulsen te ontkennen die soms plotseling opkomen en die aandringen op een antwoord. Wat zelf-ontkenning wordt genoemd is in feite het dit dat je je gedachten, wensen, verlangens en passies onder controle hebt. Dat betekent echter niet een retraite uit het leven in de wereld; het betekent alleen maar jezelf in de hand hebben.
Je kunt niet vroeg genoeg beginnen met de beheersing en het is nooit te laat om die te verbeteren. Als die soort educatie vanaf de kindertijd wordt gegeven dan kunnen er wonderbaarlijke resultaten voortgebracht worden. Vroeger werden in India de jongeren getraind in Asana een bepaalde manier van zitten, lopen en staan, hoewel daar nu weinig meer van is te zien; en daardoor bereikten zij eerst beheersing over hun spieren en zenuwen. Het zou van onschatbare waarde zijn als de huidige educatie zowel de studie van het controleren van de reacties als de beoefening ervan in sport en gymnastiek zou aannemen. Als een jongere van zijn twaalfde tot zijn zestiende jaar op heldere, ritmische en voldoende diepe wijze zou leren ademhalen dan zou dat alleen al iets zijn.
De controle over de reactie zal altijd een bepaalde hoeveelheid pijn geven, maar tegelijkertijd zul je door het lijden van pijn de macht verwerven om erbovenuit te stijgen. Maar je zult jezelf natuurlijk in gevaar brengen als dat niet op een juiste manier wordt begrepen. In beide gevallen schuilt er gevaar; aan de andere kant is er een kuil, aan de andere kant is er water. Het kan zijn dat iemand die bang is om door iemand gekwetst te worden of overweldigd te worden altijd zijn gedachten en gevoelens onderdrukt; als hij ze had geuit dan zou hij een heel slecht pesoon zijn geworden, maar door niet in staat te zijn geweest ze te uiten is hij geruïneerd. Daarom zou je je onderscheidingsvermogen moeten ontwikkelen om de reactie te analyseren, om die te begrijpen voordat die wordt geuit. Je zou jezelf altijd moeten afvragen: ´Zal ik niet weggooien wat ik nu in de hand heb? Doe ik iets verkeerds wanneer ik het weggooi? Waar zal ik het naartoe gooien? Zal het op mijn hoofd vallen? Wat zal er van worden?´ Iemand moet weten wat hij in de hand heeft. Als hij zijn eigen hoofd heeft ingeslagen om te vermijden het hoofd van een ander in te slaan dan heeft hij daar ook verkeerd aan gedaan.
Wat moet hij dan doen? Hij moet eerst de impulsen die tot hem komen wegen en meten. In plaats van dat hij de impuls automatisch uit, moet hij die eerst kennen, analyseren, meten en die in het leven op de meest voordelige wijze gebruiken. Een steen wordt niet allleen gebruikt om het hoofd van een ander of je eigen hoofd in te slaan, maar ook om huizen mee te bouwen. Gebruik alles waar het het nuttigst zal zijn, waar het van enig voordeel zal zijn. Je beschouwt zulke zaken als passie, boosheid en irritatie als heel slecht, als zondig; maar als dat zondige in de hand zou worden gehouden dan zou het voor een goed doel gebruikt kunnen worden omdat het een macht, een energie, is. Met andere woorden: zonde die op gepaste wijze wordt gebruikt, wordt een deugd; en deugd die op verkeerde wijze wordt gebruikt, wordt een zonde. Wanneer iemand bijvoorbeeld woedend is of als hij zich echt boos voelt en hij die gedachte onder controle heeft en die niet in woorden uitdrukt dan schenkt hem dat grote macht. Anders heeft de expressie een slecht effect op zijn zenuwen. Zijn controle ervan heeft hem extra kracht geschonken die bij hem zal blijven. Iemand die boos is en die beheerst is te verkiezen boven degene die geen van beide bezit.
Neemt zelfbeheersing niet de spontaniteit weg? Zelfbeheersing geeft een grotere spontaniteit. Ze ontwikkelt gedachte-kracht; ze zorgt ervoor dat iemand eerst over elke impuls nadenkt, die zich anders automatisch had gemanifesteerd. Met andere woorden: denk goed na voordat je iets zegt.
Is een impuls voordat die onder controle wordt gebracht op zich goed of slecht? Wanneer je nadenkt over de bron van de impuls dan ga je de heel andere kant van het denken op. Dan moet je denken aan de richting waarin die kijkt. En je moet ook nadenken over de richting van de mind, of die zich in de verlichting of in de duisternis bevindt. De mind wordt soms verlicht en bevindt zich soms in duisternis. Je moet nadenken over de toestand van de mind op dat moment. In verband hiermee is er nog iets wat in ogenschouw genomen moet worden: iemand kan goede intenties hebben en zijn mind kan gefocust worden op goede ideëen; en vervolgens zegt of doet iemand met slechte intenties en verkeerde ideëen iets wat de mind van de eerste persoon automatisch richt op het slechte tegen zijn wil. Er bestaat het woord van de Bijbel: ´Weersta het kwade niet´. Soms zal het kwade komen als vuur dat door iemand in de mind van een ander wordt gegooid. Een vuur begint dan in die mind die er eerder van verstoken was en in reactie erop geeft die ook uitdrukking aan dat vuur. Het kwade weerstaan is vuur in antwoord op vuur zenden; met andere woorden: deelnemen aan het vuur dat van iemand anders komt. Door er echter niet aan deel te nemen jaag je het vuur weg en valt het vuur op de persoon die het heeft geworpen.
