De psychische aard van ziekten kan in een paar woorden verklaard worden als zijnde het gemis aan leven, zowel door het gemis aan voldoende materie in het lichaam als door het gemis aan een overvloed aan materie, die de spirit geen ruimte laat; daarnaast is het de indruk van pijn die de mind vasthoudt. Pijn is niet altijd fysiek. Er zijn fysieke oorzaken, maar zodra de mind weet heeft van het ongemak, houdt hij die uit angst vast; en dit wordt pijn genoemd.
Ziekte wordt vaak veroorzaakt door het gebrek aan ritme, of dat nu in de gedachten of in het gevoel, in de adem, in de actie of in iemands alledaagse leven is. Bijvoorbeeld ´s nachts opblijven wanneer men gewend is dan te slapen, op een andere tijd het avondeten nuttigen, een dutje doen terwijl men dat niet gewend is – alles wat men niet gewend is om te doen haalt iemand uit zijn ritme. Mensen die gewend zijn kwaad te zijn en te ruzieën zouden ziek worden als hen niet werd toegestaan kwaad te zijn of te ruzieën. Er bestaat in India een verhaal dat iemand die geen geheimen kon bewaren gedwongen werd te zwijgen en uiteindelijk werd hij ziek en moest de doktor hem genezen door hem toe te staan het geheim prijs te geven. Dit alles wijst op ritme; elke gewoonte vormt een ritme.
De vrees een ziekte op te lopen is ook een oorzaak van ziekte. Er zijn mensen die zich afvragen of ze ziek zijn en die proberen uit te vinden of er iets mis is met hen. Er zijn er die genieten van zelfmedelijden of van de sympathie van anderen. Dit alles nodigt ziekten uit. Sommigen koesteren een ziekte als ze maar enigszins ziek zijn. Zij willen als patient gezien worden of ze proberen een lui leven te leiden. Door zo te handelen houdt de mind de ziekte natuurlijk langer vast, omdat hem dat wordt toegestaan.
Er zijn veel andere oorzaken. Daaronder is de meest betreurenswaardige oorzaak de impressie dat ´ik een ziekte heb die nooit genezen kan worden´. Want deze impressie is erger dan een ziekte. In feite is de ziel van elk individu, gezond of ziek, schoon van alle pijn of ziekte en geneest zij constant de mind en het lichaam; en als de mind en het lichaam, die de ziekte verergeren, het niet voor het zeggen hadden, zou iemand altijd gezond zijn. Het is natuurlijk om gezond te zijn en alle ziekte, pijn of ongemak is onnatuurlijk.
De gezondheid van zowel de mind als van het lichaam hangt af van een magnetische kracht die in metafysische termen de kracht van affiniteit in de elementen en in de atomen genoemd kan worden. Het kan verbeeld worden als de verspreide rijstkorrels die samenkomen doordat ze tot elkaar worden aangetrokken; en het is déze kracht die hen heeft aangetrokken en hen in een bepaalde vorm heeft gemodelleerd. Zowel de mind als het lichaam worden uit atomen gemaakt, het lichaam door fysieke atomen en de mind door mentale atomen en de kracht die hen heeft samengebracht en tot één lichaam of één mind heeft gemaakt is de magnetische kracht.
Het ontbreken van deze kracht veroorzaakt alle pijn, ongemak en ziekte; en ontwikkeling van deze kracht verzekert gezondheid van lichaam en mind. De kracht wordt in het lichaam ontwikkeld door fysieke oefeningen en door mentale oefeningen in de mind vergroot. Over het algemeen ziet men dat zieke mensen tot een bepaalde hoogte hun magnetisme verliezen. Een gezond iemand probeert vaak de aanwezigheid van zieke mensen te ontvluchten. Dat is natuurlijk; want het is het magnetisme in iemand waartoe de mensheid wordt aangetrokken en het is het ontbreken ervan dat iemand afstoot. Dit verklaart ook de reden van de aantrekkingskracht van de jeugd en de kinderjaren, ofschoon dit magnetisme tijdens de kinderjaren niet volledig ontwikkeld is. Om dezelfde reden wordt het gemis aan magnetisme in de ouderdom gevoeld.
In Soefi-termen wordt dit magnetisme Herati Maknatis genoemd; en het komt voort uit elk fysiek of mentaal atoom. Het kan energie of kracht genoemd worden. Het is weelde; en net zoals de een lange tijd van weelde kan genieten als hij er voorzichtig mee is en net zoals een ander de weelde gedachteloos verbruikt zoals het hem goeddunkt, zo gaat men ook om met dit magnetisme. Of hij trekt anderen aan of hij wordt door anderen aangetrokken. In het ene geval komt hij er beter van af, in het andere geval heeft hij verloren. De mens, van welke evolutie, van welke inslag of in welke levensomstandigheid dan ook, heeft bovenal dit magnetisme nodig; want gezondheid, het grootste geschenk in het leven, hangt grotendeels af van magnetisme.
In het Sanskriet wordt adem Prana genoemd, wat leven betekent. Deze Prana geeft niet alleen leven aan iemand zelf maar ook aan een ander. Soms vervult de aanwezigheid van iemand jou met leven en soms neemt, zogezegd, de aanwezigheid van iemand het leven van je weg. Men voelt zich moe, depressief en leeggezogen door de aanwezigheid van iemand en de aanwezigheid van iemand anders verleent toegevoegde kracht, leven en vitaliteit. Dit alles wordt uit hoofde van de adem verklaard. Degene die meer leven bezit geeft leven, degene die minder leven heeft neemt het van degene die meer heeft. Maar er is ook een tegengesteld proces. Soms neemt degene die sterker is wat er nog over is van het beetje leven dat overgebleven is in de zwakkere en soms geeft de zwakkere zijn leven aan de sterkere. Wie het leven wegneemt absorbeert in feite het leven van een ander. In aanwezigheid van die persoon gaan zelfs bloemen eerder dood en sterven planten.
Door de verschijnselen van de adem komen er veel sterfgevallen voor en worden er veel levens vastgehouden. Derhalve is er voor de healer geen grotere bron van healing dan het middel van de adem. Hij kan zijn adem net zo gemakkelijk over het aangedane deel van de patient laten gaan als dat iemand zijn blik over het aangedane deel laat gaan. Zelfs eetbare zaken en voorwerpen die de adem van een healer heeft gemagnetiseerd dragen de kracht van healing in zich. Als aanraking een bepaald merkteken van de transpiratie maakt en vingerafdrukken op iets maakt, waarom zou dan niet de adem, de essentie van het leven zelf, in een voorwerp kunnen leven en het voorwerp een deel van het leven kunnen geven wat een effect in het voorwerp zou kunnen voortbrengen dat een grotere genezing kan zijn dan medicijnen?
Wanneer de adem wordt ontwikkeld en gezuiverd, is het voor de healer zelfs niet noodzakelijk een poging te doen om zijn adem over de patient te laten gaan, maar brengt de atmosfeer die zijn adem creëert, de aanwezigheid zelf van de healer een genezing teweeg, want de gehele atmosfeer wordt geladen met magnetisme.
Er zijn ongetwijfeld veel fysieke oorzaken voor de verschillende aspecten van waanzin, maar een scherpzinnige studie van het onderwerp zal het feit bewijzen dat waanzin voornamelijk te wijten is aan mentale oorzaken; men zal ontdekken dat enig gemis aan evenwicht dat is veroorzaakt door de intensiteit van of de overvloed aan een bepaalde gedachte en gevoel ten grondslag ligt aan elke oorzaak van waanzin. De medicus faalt in het genezen van zulke gevallen, vooral díe medicus die de oorzaak van waanzin in uiterlijke manifestaties ervan en in het fysieke lichaam zoekt. Elke oorzaak heeft zijn uiterlijke effect en toch is het een misvatting om het effect als de oorzaak aan te zien. Derhalve is over het algemeen een medicijn of zelfs een chirurgische ingreep of enige uiterlijk aangebrachte zalf van weinig nut. Het is meer de taak voor een healer dan voor een medicus om waanzin te genezen.
Net als elke andere ziekte is waanzin het beste te genezen in het beginstadium ervan en het is weer de taak van de healer om de tekenen van waanzin in hun eerste toestand te herkennen, want zulke tekenen worden normaal gesproken niet opgemerkt in een persoon en worden over het hoofd gezien als ´iets geks´ bij een persoon, of ´vreemd´. De eerste stap om waanzin te healen is om door middel van associatie met de patient bij de wortel van de klacht te komen en zodra de wortel van de klacht wordt aangeraakt brengt dát alleen al een grote opluchting, zelfs vóór de healing. Daar waanzin een mentale ziekte is, is van nature alleen de gedachtekracht de remedie voor de genezing ervan.
Geheugenverlies, verwarring, in de war zijn, ogenblikkelijke driftbui en passie zijn alle tekenen van het begin van waanzin. Waanzin wordt geërfd van de familie, maar het kan opgespoord worden in verscheidene zwakten en onvolkomenheden, waaronder drank en een voorliefde voor drugs, en onnatuurlijke gewoonten, te veel zorgen, vrees en het toestaan dat zich melancholische gedachten in het karakter ontwikkelen, dit zijn allemaal zaken die waanzin veroorzaken.
Het is de taak van de healer om allereerst de hoofdoorzaak van waanzin te pakken te krijgen en dat is geheugenverlies. Geheugenverlies wordt veroorzaakt door zwakte van de mind. De mind heeft niet genoeg kracht om op bevel van de wil de gedachte voort te brengen die aan hem is toevertrouwd. Dit kan geheugenverlies worden genoemd en het dient bij het vroege begin ervan geheald en genezen te worden. En de eerste fase is de extreme activiteit van de mind, die resulteert in een extreme gedachteloze kwaadheid of passie; wanneer de ban ervan voorbij is komt vervolgens het berouw. Dit zou bij het begin ervan vermeden moeten worden. Schuldbewustzijn, vrees voor de gevolgen, twijfelende neigingen, dat alles is als olie op het vuur van waanzin. Een zuiver, dankbaar en nuttig leven, een constant denken aan waarderende zaken en een vermijden van verwijtende zaken, mensen en omstandigheden, dit alles helpt om de kiem van waanzin weg te houden.
Er is een deel van het leven van iemand dat slechts leven genoemd kan worden, er is geen andere naam die er geschikt voor is; en de Engelse frase ´to pull oneself together´ (letterlijk vertaald: je zelf samentrekken, tot jezelf komen; vert.) betekent dat deel van het leven aan het werk zetten. Dit deel van het leven kan spirit genoemd worden, dit deel is op zichzelf zowel intelligentie en macht. Het is intelligentie omdat zij elk deel van het lichaam en de mind, of elk deel van die twee waarin zij verblijft, gevoelig maakt; en het is machtig omdat het elk deel van het lichaam en van de mind dat het ook maar aanraakt, versterkt.
Als mensen in spel en sport van grote hoogte naar beneden springen wat beschermt hen dan tegen blessures? Dat is deze spirit en zij hebben als gewoonte deze spirit te hulp te roepen. Wanneer mensen ballen naar elkaar gooien en zelfs bij het boksen, wekt de ontvanger van de klap deze spirit in dat deel waarop hij de klap ontvangt. De sporter weet niet wat deze spirit is, ofschoon hij zijn toevlucht daartoe neemt. De mysticus begrijpt dit door zijn meditatie en ook door zijn onderzoek binnen de metafysica. De spirit is het eerste wat bij iemand die uit een diepe slaap ontwaakt door de mind naar zijn lichaam opstijgt, wanneer de neiging om te rekken en te strekken, om te draaien en zich uit te rekken komt en de neiging om de ogen te openen; de spirit komt zogezegd omhoog en verspreidt zich.
Door meesterschap over deze spirit worden ziekten genezen, wordt ouderdom bemeesterd, wordt zelfs de dood overwonnen. Wanneer er een tekort aan deze spirit is, is er een tekort aan energie, aan intelligentie, aan vreugde en aan rust; en waar deze spirit is daar is hoop, vreugde en rust; omdat het de aard van deze spirit is om het lichaam van atomen en vibraties intact te houden. Genoegen ligt daarin dat het lichaam intact wordt gehouden, ongenoegen ligt daarin dat de spirit niet toereikend is om het lichaam intact te houden. Derhalve is het tekort aan deze spirit in veel gevallen de oorzaak van een heleboel ziekten. Door de ontwikkeling van deze spirit in zichzelf kan de healer een deel van zijn spirit aan iemand anders geven en dat wordt de beste bron van healing.
Bijna elke ziekte heeft haar oorsprong in de mind, zelfs wanneer men besmettelijke ziektes oploopt. Dat betekent niet dat het in alle gevallen boosaardigheid van de mind is, alsof het zo zou zijn dat de goede mensen nooit ziek zouden zijn; maar toch kan het niet over het hoofd worden gezien dat de zwakte van de mind op de een of andere manier de ziekte toestaat binnen te treden. Behalve dat veroorzaken verwaarlozing, onoplettendheid, mentale en fysieke onregelmatigheid ziektes. Leven en dood zijn twee krachten, constructief en destructief, waartussen een constant gevecht gaande is; er zijn momenten dat er één kracht wint en het succes van die kracht is dan ofwel betere gezondheid ofwel ziektes en de dood. Het is noodzakelijk dat het lichaam bereid is om deze strijd te voeren en dat het er geschikt voor is, maar de mind speelt er nog een grotere rol in en wanneer de mind erin faalt zijn rol te spelen is het lichaam met alle geschiktheid ervoor niet in staat om de gezondheid vast te houden. Maar als de mind in staat is de gezondheid vast te houden, dan gehoorzaamt het lichaam daar tot op grote hoogte aan. Nochtans is de harmonie van zowel de mind als het lichaam nodig om de strijd van het leven te voeren.
Het is het geheim van de natuur dat het leven leeft van leven, zoals alle carnivoren leven van het vlees van een ander dier en soms van hun eigen element. Dat laat zien dat het leven het lichaam onderhoudt door hetzelfde element als waarvan het is gemaakt. Het lichaam van de mens wordt gemaakt uit het voedsel dat hij eet en overeenkomstig het leven in het voedsel dat hij eet krijgt zijn leven gestalte. Kleine insecten die leven van bloemen creëren de schoonheid van de bloem in hun lichaam. Insecten die gevoed worden door bladeren worden soms groen en zo mooi als een blad, maar insecten die in de aarde en de viezigheid leven hebben een soortgelijk lichaam. Dit leert ons dat het lichaam van de mens afhangt van het voedsel dat hij eet. Elk bederf in de groentes die hij eet en elke ziekte in het dier waarvan hij het vlees eet heeft zijn effect op de gezondheid van de mens.
Brahmins, die de meest wetenschappelijke en filosofische mensen in de wereld zijn geweest, hebben altijd met dit onderwerp rekening gehouden en men vindt altijd intelligente en superieure minds in het ras van de Brahmins. Ofschoon er in het Westen een continue wetenschappelijke ontdekking en discussie omtrent hygiënisch leven is, bestaat er een grote onoplettendheid in veel zaken aangaande voedsel, die in een paar woorden uitgelegd kan worden als een gemis aan wat het huiselijk leven genoemd kan worden. Velen zijn genoodzaakt hun voedsel mee te nemen naar openbare gelegenheden waar het onmogelijk is speciaal aandacht aan de invloed ervan te besteden. Onder dieren bestaat een verschil; er zijn schone dieren en er zijn dieren die niet schoon zijn en hun vlees verschilt dienovereenkomstig en heeft een grote invloed op de gezondheid en de mind van een persoon.
De vraag wat de mind te maken heeft met lichamelijk voedsel kan als volgt worden beantwoord: net zoals een alcoholisch drankje een effect op de mind heeft, zo heeft zelfs elk atoom van voedsel een specifiek effect. Er bestaan drie soorten voedsel, Sawa, dat met kalmte en vrede voeding geeft, vervolgens Raja, dat stimuleert om te werken en om te bewegen en als laatste Tammas, dat slaap, luiheid en verwarring geeft.
Een healer dient zich bewust te worden van alle soorten voedsel en de effecten ervan, teneinde de patient iets voor te kunnen schrijven en hij dient te kijken of het voedsel de oorzaak van de ziekte is, wat in veel gevallen zo is, en hij dient zelf gezond te blijven zodat hij in staat is succesvol te healen.
Er zijn veel mensen van wie men kan zeggen dat ze een nerveus temperament hebben. Ze hebben de neiging om snel te lopen als ze lopen; om met veel bedrijvigheid te werken als ze werken; om snel te praten als ze praten, zo snel dat ze woorden kunnen laten vallen en degene die luistert in verwarring brengen; om in een flits boos te worden en geneigd gemakkelijk te lachen of te huilen. Deze gesteldheid geeft op een bepaalde manier een soort vreugde, maar ze verzwakt iemand en haalt hem weg van zijn zelfbeheersing, wat uiteindelijk resulteert in zenuwziektes. Het begint met het toegeven aan de activiteit en eindigt in zwakte. Veel mentale ziektes worden veroorzaakt door deze negatieve toestand van de mind en het lichaam. Vanaf de kindertijd is er een neiging hiertoe, vooral onder kinderen met een nerveus temperament en als het vanaf die tijd kan worden gecontroleerd dan is er zeker resultaat. Geen ziekte kan erger zijn dan een toenemende zwakte van de zenuwen, wat het gebrek aan zelfbeheersing is, en het leven is niet de moeite waard wanneer de beheersing over het zelf wordt verloren.
De mens vormt niet alleen materie maar ook spirit in zijn wezen. Hij kan dan wel een mooigevormd lichaam hebben waarvan het mechanisme goed in orde is, er is toch nog iets wat er in hem verlangd wordt. Want het fysieke lichaam wordt onderhouden door stoffelijk eten en drinken, de adem wordt onderhouden door de lucht, de mind wordt onderhouden door gedachten, verbeeldingen en impressies, maar dat is niet alles, er is iets naast de mind en het lichaam dat de mens in zijn wezen bezit. Dat is zijn spirit, dat een licht, een goddelijk licht is. Om die reden maakt zonneschijn iemand vrolijk, maar er is voor de spirit niet alleen zonneschijn nodig. De ziel van de mens is als een planeet; en net zoals de planeet verlicht wordt door de zon zo wordt de spirit van de mens verlicht door het licht van God. Hoe gezond, hoe vreugdevol iemand er ook uit mag zien, hij is niet écht gezond; hij dient enige spirituele aanraking te hebben, enige opening in zijn hart die het licht, het licht van God, binnenlaat.