Elke inspanning die je verricht in de ontwikkeling van de persoonlijkheid of in het ontwikkelen van het karakter dient niet bedoeld te zijn om te bewijzen dat je superieur aan anderen bent, maar om aangenamer te worden voor degenen om je heen en voor degenen met wie je in contact komt. Verzoening is niet alleen de moraal van de Soefi: het is ook het teken van de Soefi. Deze deugd wordt niet gemakkelijk geleerd en beoefend, want ze heeft niet alleen bereidwilligheid nodig maar ook wijsheid. Het talent van de diplomaat omvat zodanige resultaten teweeg te brengen die met wederzijdse instemming wenselijk zijn. Onenigheid is gemakkelijk; onder de laagste schepping ziet je dit zo vaak; overeenstemming is moeilijk, want het behoeft een ruimere levensvisie, het ware teken van spiritualiteit. Een bekrompen levensvisie maakt de visie van iemand bekrompen; iemand met een bekrompen levensvisie kan het niet gemakkelijk met iemand anders eens zijn. Er is altijd een ontmoetingspunt voor twee mensen, hoe zeer ze ook in hun denken verschillen; maar het ontmoetingspunt kan ver weg zijn en wanneer dat zo is dan is iemand niet altijd bereid om zich te moeite te getroosten om zover te gaan om tot overeenstemming te komen. Heel vaak is dit te wijten aan zijn gebrek aan geduld. Wat er over het algemeen gebeurt is dat iedereen de ander wil ontmoeten op de plek waar hij staat; er is geen wens aan beide zijden om van de plek te komen.
Dit betekent niet dat je om een ware Soefi te worden je je eigen ideëen op zou moeten geven om het met iemand anders eens te zijn; er is er geen voordeel in het altijd inschikkelijk zijn jegens de gedachte die van een ander af komt noch in het verwijderen van je eigen ideëen uit je hart; dat is geen verzoening. Degene die in staat is naar een ander te luisteren is degene die maakt dat een ander ook naar hem luistert. Degene die het gemakkelijk vindt om het met een ander eens te zijn zal de macht hebben om een ander het eens te laten zijn met hem. Daarom win je door zo te handelen ondanks het schijnbare verlies dat soms kan gebeuren. Wanneer iemand in staat is om zowel vanuit zijn eigen als vanuit het standpunt van iemand anders te kijken dan heeft hij een complete visie en een helder inzicht; hij ziet dan als het ware met beide ogen.
Frictie veroorzaakt ongetwijfeld licht, maar lucht is de overeenstemming van de atomen. Twee mensen die hun eigen ideëen hebben en ergens over van mening verschillen kunnen een stimulus voor het denken zijn en dan maakt het niet zoveel uit; maar wanneer iemand van mening verschilt omwille van het meningsverschil dan wordt het meningsverschil zijn spel; hij vindt geen bevrediging in verzoening. Woorden verschaffen het middel voor meningsverschillen en redenen worden olie voor dit vuur; wijsheid wordt echter gevonden waar de intelligentie plooibaar is, waar ze alles begrijpt, zelfs het verkeerde van het goede en het goede van het verkeerde. De mens die arriveert bij volmaakte kennis is uitgestegen boven het juiste en het verkeerde. Hij kent ze en kent ze toch niet; hij kan veel zeggen en wat kan hij echt zeggen? Dan wordt het gemakkelijk voor hem om alles en iedereen te verzoenen.
Er bestaat een verhaal over twee soefi's die elkaar na vele jaren ontmoetten, allebei gereisd over hun eigen weg. Zij waren blij elkaar te ontmoeten na vele jaren van scheiding omdat ze mureeds van dezelfde murshid waren. De een zei tegen de ander: ´Vertel me, alsjeblieft, de ervaring van je leven. Na al die tijd van studie en beoefening van het Soefisme heb ik een ding geleerd: hoe een ander te verzoenen; en ik kan dat nu erg goed. Wil je me alsjeblieft vertellen wat jij heb geleerd?´ De ander antwoordde: ´Na al die tijd van studie en beoefening van het Soefisme heb ik geleerd om meester van het leven te worden; en alles wat er in deze wereld is is voor mij en ik ben de meester. Alles wat er gebeurt, gebeurt vanwege mijn wil´. Toen kwam de murshid, van wie zij beiden mureeds waren en zij spraken met hem over hun ervaring tijdens hun reis. De murshid zei: ´Jullie hebben beiden gelijk´. In het geval van de eerste was dat zelf-ontkenning, in de juiste betekenis van het woord, die hem in staat stelde anderen te verzoenen; in het geval van de tweede was er niets meer van zijn wil over; als er al iets over was geweest, was dat de wil van God.
In menselijke wezens vind je miljoenen kwaliteiten. Elke kwaliteit heeft haar oorsprong in de erfelijkheid en is in werkelijkheid een mengsel van verschillende kwaliteiten, een soort oplossing. Dus zal iedere persoon andere kwaliteiten hebben dan die van anderen en is iedere persoon uniek op zijn manier; hierin ligt het geheim van de één-heid van God. Niet alleen is God één, maar de mens is ook één.
Je zou nooit teleurgesteld of ontmoedigd moeten zijn in het leven. De mens heeft de sleutel van zijn eigen leven in zijn hand, als hij dat maar zou weten. Het is absurd te zeggen: ´Ik heb die kwaliteit niet gekregen´; er is geen kwaliteit in de wereld die de mens niet heeft gekregen, goed noch slecht; en het is de gezondste psychologie om tegen jezelf te zeggen dat je de kwaliteit hebt die jij het meest wenselijke, meest atrractieve acht; en niet die kwaliteit die je niet wenselijk acht.
Er is een oneindige variëteit in persoonlijkheid. De wet van variëteit komt voort uit de natuur van de manifestatie; elke stroom die een andere richting neemt wordt anders en manifesteert zich op een andere manier. Variëteit wordt ook veroorzaakt door tijd en ruimte; elke persoonlijkheid is anders vanwege tijd en ruimte. Iemand geboren in het ene jaar is anders dan iemand geboren in een ander jaar. Iemand geboren in een maand of op een bepaalde dag zal verschillen van iemand geboren in een andere maand of op een andere dag. Elk moment maakt verschil vanwege het verschil in de adem van mensen. Maar niet alleen dit; het verschil in persoonlijkheid komt ook door het verschil in de richting van iemands´ gedachte; je persoonlijkheid hangt af van de richting waarin je gedachte gaat, net als je handeling, je motief en je expressie. Al deze zaken veroorzaken verschil in persoonlijkheid.
Er bestaat een verhaal over een derwisj die op het midden van de straat stond toen de processie van de koning aan het naderen was. Eerst kwamen er lakeien die voor de processie uit renden en zij duwden hem en zeiden: ´Zie je niet dat de koning er aan komt! Ga weg!´ De derwisj lachte en zei: ´Daarom´; en hij bleef op dezelfde plaats staan. Vervolgens kwamen de ruiters, de bodyguards. Zij zeiden: ´Ga opzij, de processie komt eraan!´ De derwisj lachte en zei: ´Daarom´. Daarna kwamen de hovelingen die hem daar zagen staan. En in plaats van de derwisj te zeggen om opzij te gaan, bewogen zij hun paarden een beetje weg van waar hij stond. En weer zei de derwisj: ´Daarom´. Ten slotte kwam de koning en toen de koning de derwisj daar zag staan, groette hij hem als eerste; de derwisj zei in antwoord daarop: ´Daarom´. Een intelligente jongeman vroeg hem: ´Wat bedoelt u toch met die opmerking?´ De derwisj antwoordde: ´Jij kunt zien, daarom is hij wat hij is´.
Mensen hebben dit ideaal uit hun minds geveegd. Waar is democratie? De koninklijkheid om de derwisj te groeten, dat is democratie. Maar degene die niet geëvolueerd is, die de meest geëvolueerden naar zijn niveau trekt, heeft een verkeerde conceptie van democratie; dat is naar beneden gaan in plaats van naar boven. Als gebrek aan goede manieren en voorkomendheid democratie kan zijn dan verliest democratie haar ware ideaal en haar ware spirit. Democratie is het resultaat van aristocratie. Wanneer de spirit van aristocratie zich voldoende heeft geëvolueerd dan wordt ze democratie. Dan denkt iemand: ´Ik ben de gelijke van iedereen in de wereld; er is niemand lager dan ik´. Maar als iemand denkt: ´Er is niemand hoger dan ik´, dan is dat geen democratie.
In Burma vind je een wonderlijk soort boeddhisten. Het is het enige ras dat er eeuwenlang van overtuigd is geweest dat elke religie die er bestaat net zo goed is als hun eigen religie. Stel je dat tegenwoordig eens voor nu de volgelingen van de meeste religies neerkijken op de volgelingen van een andere religie! Deze mensen zeggen: ´Welke religie het ook is, de christelijke, de islamitische of de joodse, ze is niet slechter dan de onze. Misschien is ze zelfs wel beter´. Zij hadden allemaal deze zelfde gedachte en zelfs nu nog hebben ze die overtuiging. Dat is iets prachtigs. Maar wanneer iemand zegt: ´Niemand is beter dan ik´, dan is dat geen democratie; het is lager zinken, omdat het betekent dat je je ogen sluit voor wat groter, hoger en beter is. Als je niet kunt waarderen of het kan zien dan kun je er niet naar opstijgen. Je kunt alleen opstijgen naar hetgeen je waardeert en naar hetgeen je dingt.
Als ik de wereld toe zou moeten spreken over occulte macht, over psychische macht, over het communiceren met spirits, over adem-oefeningen, dan zouden de mensen graag willen luisteren, maar als ik eenvoudige dingen zoals dit vertel dan zegt het hun niets. Stel je toch eens voor dat je niet persoonlijkheid zou ontwikkelen, hoe zou het dan staan met spiritualiteit? Iemand dient eerst een persoon te worden en daarna spiritueel. Wat is de zin ervan om spiritueel te zijn als iemand geen persoon is? Dat is achteruit gaan in plaats van vooruit. De mens wordt geboren om het doel van zijn leven te voltooien; hij wordt gemaakt om een mens te worden, om te bewijzen dat hij een menselijk wezen is; iemand op wie men kan vertrouwen, iemand wiens woord autoriteit bezit, die gebruikmaakt van het denken en van voorkomendheid, aan wie men een geheim kan toevertrouwen; iemand die zich onder geen enkele omstandigheid laat vernederen, die nog liever zijn leven verliest dan zich te vernederen, die niemand zal bedriegen of misleiden, die nooit terugkomt op zijn woord; iemand die afmaakt waaraan hij eenmaal is begonnen. Al deze kwaliteiten maken van een mens een menselijk wezen. Onze huidige levensomstandigheid is zodanig dat we het woord van een ander niet kunnen geloven. We moeten een stempel op een contract hebben. Waarom bevinden we ons in zo´n omstandigheid? Omdat we ons niet evolueren in de richting van het ideaal dat de mensen uit de oudheid hadden. Daarom kunnen we elkaar op individuele wijze niet vertrouwen; daarom vertrouwen landen elkaar niet.
Menselijke wezens leven slechts van dag tot dag, hard werkend voor hun brood. Dat is alles. Maar is het verdienen van je brood alles? In dat geval doen we het niet beter dan de dieren in het woud en zelfs zij schijnen beter te zijn dan wij. Rijk en arm, iedereen is verknipt, in elk beroep of het nu in zaken, in een beroep of in de politiek is, er is alleen maar competitie tussen individuen, naties, partijen en bevolkingsgroepen. We hebben ons levens verknipt gemaakt. Waartoe zijn we hier? Als we werden geboren om allleen maar te mediteren en om alleen maar spiritueel te zijn dan zouden we beter de wouden en de grotten van de bergen in kunnen gaan. Dan zou het niet nodig zijn om in de wereld te zijn. Als we alleen maar zouden hoeven te leven zoals de dieren dat doen, dan zouden we net zo kunnen doen als de wereldse persoon meestal doet en niets volbrengen. Daarom is de eerste noodzakelijkheid voor degenen die de waarheid zoeken, de spirit van persoonlijkheid te ontwikkelen. Goud en juwelen zijn waardeloos als je geen persoonlijkheid hebt; dan is er niets waardevol. Persoonlijkheid is waardevoller dan weelde. Wat is het toch vreemd dat er zo´n grote populatie in de wereld is en dat er maar zo weinig persoonlijkheden zijn! Denk eens aan die Griekse filosoof die overdag rondliep met een verlichte lantaarn. Mensen vroegen: ´Wat bent u aan het zoeken?´ Hij antwoordde: ´Een menselijk wezen´.
Als ik over de ontwikkeling van persoonlijkheid spreek vragen mensen mij heel vaak: ´Hoe staat het met zelf-vernietiging?´ Dat hangt echter af van welke vorm van zelf-vernietiging ze bedoelen. Je kunt slechts een verkwister zijn als je weelde hebt; je kunt niet iets vernietigen als je het niet bezit. Wanneer een individu geen persoonlijkheid bezit dan kan hij niets vernietigen; er dient eerst wat te zijn. Als iemand in het leven zou starten met het wegcijferen van zichzelf dan zou hij nooit een zelf worden. Wat zou hij weg moeten cijferen? Wegcijferen komt achteraf. Eerst dient hij een zelf te worden, een waar zelf dat het waard is er te zijn.
Je vormt je eigen aard door je voor- en afkeuren, door wat je gunstig of ongunstig gezind bent. Wanneer iemand zegt: ´Ik vind dit eten niet lekker´, dan heeft hij iets in zijn aard opgebouwd; en dan zal het eten wanneer dat hem wordt voorgezet vaak niet met hem stroken. Het is niet zo dat het eten bedoeld was om niet met hem te stroken maar dat hij dat ervan gemaakt heeft door er niet van te houden. Je maakt je eigen aard aangenaam of onaangenaam door kwaliteiten als beheersing, moed, verdraagzaamheid en standvastigheid. Ofwel maak je je aard zo hard als steen, een steen dat niets toe zal staan om te passeren, of je maakt je aard zo plooibaar als water.
Je kunt je afvragen of het geen verwaandheid is om beter dan anderen te worden. Er zijn veel doornen en weinig bloemen. We zouden niet moeten proberen een bloem te zijn teneinde ons superieur aan een doorn te voelen, maar alleen voor de weldaad van anderen. Al die zorg, pijn en moeite zou voor anderen verduurd moeten worden; als wij onder zovele doornen veranderen in een bloem dan zou dat voor anderen moeten zijn. Dit zou het idee dienen te zijn. Daarnaast is het geen gemakkelijke taak om een bloem te worden; het is veel gemakkelijker om een doorn te worden; want je wordt van nature als een doorn geboren en je moet een bloem worden. Het is gemakkelijk om te zeggen: ´Je hebt me gekwetst, beledigd, in verwarring gebracht, last bezorgd´. Maar je doet er beter aan jezelf af te vragen of je niet iemand anders hebt gekwetst of in verwarring hebt gebracht. Daar kun je nooit genoeg aan denken. Daarom leert je om persoonlijkheid te ontwikkelen jezelf weg te cijferen. Het is een vernietiging, een constante onbewuste vernietiging die het zelf van een doorn verandert in een bloem.
Je kunt je ook afvragen of je met de ontwikkeling van persoonlijkheid niet zelf-bewustzijn ontwikkelt. Maar persoonlijkheid omvat alles: spirit, mind en gedachte, en lichaam. Een zelfbewust iemand is niet noodzakelijkerwijze iemand die zijn persoonlijkheid heeft ontwikkeld, hoewel het soms een neiging tot ijdelheid schenkt. Maar ijdelheid is de macht die de mens ofwel naar het goede ofwel naar het kwade kan leiden. Het is de levende vonk van het ego: de nuchterheid van het ego is goddelijke ijdelheid, en de bedwelming van het ego is de verwaandheid van de mens. Verwaandheid is moeilijk te overwinnen; het is bijna onmogelijk om ervan af te komen. De reden is dat waar er ook maar licht is er ook duisternis is; dat waar er ook maar vorm is er ook schaduw is.
Het woord ijdelheid wordt over het algemeen in een zeer gewone betekenis gebruikt; er is niet een werkelijk goede expressie voor de hogere vorm van ijdelheid. Het is moeilijk om dit op een andere manier uit te drukken. De Hindoes noemen het Vairagya en de Soefis gebruiken het woord Kibria voor goddelijke ijdelheid. Het is de tevredenheid van God over de manifestatie die Hij wilde scheppen; dit is echter niet hetzelfde als de tevredenheid van de onwetende ziel in haar beperking. Wanneer de tevredenheid zich op de gepaste plek bevindt dan is het goddelijke deugd; wanneer ze zich niet op de gepaste plek bevindt dan is ze een zonde.
Het begrijpen van ijdelheid is de fascinerendste visie op het fenomeen van het leven. Wat de Soefi wijn noemt is het plezier dat hij ervan ondervindt. Wanneer dit fenomeen aan hem wordt ontsloten en hij ziet wat al de verschillende levens activeert, is dat bijna net als wijn. Wat Omar Khayyám wijn heeft genoemd is het vermaak dat je krijgt door naar de fenomenen van het leven te kijken, hetgeen je optilt boven de zorgen van het leven. Je zult altijd ontdekken dat de meest geëvolueerde wijze mannen geamuseerd kunnen worden; daarom is het een plezier om hen te ontmoeten en met hen te spreken. Je zorgen maken komt voort uit zelfmedelijden en angst; en angst wordt gevormd uit wolken van onwetendheid; het licht zal die oplossen. Humor is het teken van licht; wanneer het licht van boven de mind aanraakt kietelt het de mind en het kietelen van de mind produceert humor.
Degene die zijn persoonlijkheid ontwikkelt verrijkt en veredelt zichzelf in manieren, principe en ideaal. Dit onderwerp is veel over het hoofd gezien; het is niet zo dat de mens er niet toe in staat zou zijn. De mens is er meer dan ooit toe in staat omdat hij zo veel heeft geleden. Dit leven zoals wij het leiden is een hoogst pijnlijk leven; het vermorzelt en verbrijzelt iemand en kan hem op die manier tot een beter mens maken. Als hij daar aan zou denken dan zou hij daar voordeel uit trekken en een betere persoon worden. In vroeger tijden gingen mensen bereidwillig door verschillende kwelllingen, beproevingen en tests heen. Vandaag de dag hoeven wij dat niet te doen; wij hebben tegenwoordig andere beproevingen. We hoeven er niet naar op zoek te gaan als we maar leren hoe we er ons voordeel mee doen, anders gaat deze ervaring verloren. Vandaag de dag kan de mens op de een of andere manier gebruik maken van de huid, de botten en de nagels van elk dier, en toch maken we geen gebruik van de ervaring van ons eigen leven dat veel waardevoller is dan wat dan ook. Wanneer mensen over een olie-bron of een goudmijn horen dan zijn ze daarin geïnteresseerd; maar ze zijn niet geïnteresseerd in deze zilver- of goudmijn, deze mijn van juwelen en sieraden, waarvan de ontwikkeling alles voort zal brengen wat er maar voort te brengen is. Ze denken zelfs niet aan hetgeen wat het waardevolste is.
Er bestaat echter geen reden om een rijk iemand te minachten. Soms is de rijke armer dan de arme. Met al het geld dat hij op de bank heeft is zijn omstandigheid soms slechter dan die van de arme. Het is een vergissing als je zegt dat iemand rijk is omdat hij geld of een hoge rang heeft; bovendien heeft de vraag of iemand arm of rijk is niets te maken met persoonlijkheid. Je kunt persoonlijkheid ontwikkelen ongeacht of je arm of rijk bent; armoede noch rijkdom hoeven je niet noodzakelijkerwijze te weerhouden van spirituele vooruitgang, want alles wat er in de wereld bestaat is er voor ons nut. Als je het heeft is dat des te beter; als je het niet hebt, is dat nog beter.
De grote goeroes en leraren van alle tijden hebben onderricht dat je gedachte en mind richten op de ontwikkeling van persoonlijkheid van het grootste belang is voor degenen die de waarheid wensen te zoeken.
Waar komt het verschil tussen de religieuze overtuigingen vandaan? Door oppervlakkig te kijken. Mensen verschillen van mening over dingen die in essentie hetzelfde zijn; het verschil zit hem alleen maar in woorden. Een scherpzinnige observatie van het leven wekt ons te zijner tijd voor het feit dat wanneer het licht eenmaal op het leven is geworpen, het leven zichzelf begint te onthullen. Zoals Sa´di heeft gezegd: ´Zelfs de bladeren van de boom worden als bladzijden van het heilige Boek wanneer eenmaal de ogen van het hart open zijn´.
