Het stille leven ervaart aan de oppervlakte via activiteit. Het stille leven lijkt doods in vergelijking met het leven van activiteit aan de oppervlakte. Alleen voor de wijzen lijkt het eeuwige leven te verkiezen boven de altijdveranderende en tijdelijke natuur van het sterfelijke leven. Het leven aan de oppervlakte lijkt het ware leven te zijn omdat er in dit leven alle vreugde wordt ervaren.
In het stille leven is er geen vreugde maar alleen maar vrede. Het oorspronkelijke wezen van de ziel is vrede en haar natuur is vreugde, die allebei tegen elkaar in werken. Dit is de verborgen oorzaak van de alle tragedie van het leven. De ziel is van oorsprong zonder enige ervaring; zij ervaart alles wanneer zij haar ogen opent voor het plan aan de buitenkant en houdt ze open terwijl ze van het leven aan de oppervlakte geniet totdat ze bevredigd is. De ziel begint dan haar ogen te sluiten voor het plan aan de buitenkant en zoekt constant vrede, de oorspronkelijke toestand van haar wezen.
Het naar binnen gerichte en essentiële deel van elk wezen wordt samengesteld uit fijne vibraties en het naar buiten gerichte deel wordt gevormd uit grove vibraties. Het fijnere deel noemen we spirit en het grovere deel materie, de eerste is minder onderhevig aan verandering en destructie en de ander meer. Alles wat leeft is spirit en alles wat sterft is materie; en alles wat in spirit sterft is materie en alles wat in materie leeft is spirit. Alles wat zichtbaar en waarneembaar is schijnt levend te zijn, ofschoon het onderhevig is aan dood en verval, en wordt elk moment omgezet in zijn fijner element; het zicht van de mens wordt echter zo misleid door zijn bewustzijn van de schijnwereld dat de spirit die werkelijk leeft wordt bedekt onder het gewaad van materie en haar ware wezen wordt verborgen. De geleidelijk aan toenemende activiteit is er de oorzaak van dat vibraties materialiseren en de geleidelijke afname ervan vormt ze weer om naar spirit. Zoals is verteld gaan vibraties door vijf verschillende fasen heen terwijl ze van fijn naar grof veranderen; en de elementen van ether, lucht, vuur, water en aarde hebben elk een smaak, kleur en vorm die specifiek voor dat element zelf is. De elementen vormen dus een wiel dat hen alle te zijner tijd aan de oppervlakte brengt. Bij elke stap in hun activiteit variëren ze en worden ze van elkaar onderscheiden; de groepering van deze vibraties veroorzaakt variëteit in de objectieve wereld. De mens noemt de wet die er de oorzaak van is dat ze zich verspreiden destructie.
Vibraties veranderen in atomen en atomen doen ontstaan wat we leven noemen; dus gebeurt het dat hun groepering, door de macht van de affiniteit van de natuur, een levende entiteit vormt; en als de adem zich manifesteert via de vorm wordt het lichaam bewust. In een individu zijn vele fijne en kleine wezens verborgen; in zijn bloed, in zijn hersencellen, in zijn huid en op alle plannen van zijn bestaan. Net zoals er in het fysieke wezen van een individu veel kleine bacteriën worden geboren en gevoed die ook levende wezens zijn, zo bevinden zich er op zijn mentale plan veel wezens, Muwakkals of schimmen genoemd. Dit zijn nog verfijndere entiteiten geboren uit de eigen gedachten van de mens en net zoals er bacteriën in zijn fysieke lichaam leven zo verblijven de schimmen in zijn mentale sfeer. De mens stelt zich vaak voor dat gedachten zonder leven zijn; hij ziet niet dat ze levendiger zijn dan de fysieke bacteriën en dat ze een geboorte, jeugd, puberteit, volwassenheid en dood hebben. Zij zijn al naar gelang hun natuur werkzaam in het voordeel of in het nadeel van de mens. De Soefi creëert, modelleert en beheerst ze. Hij richt ze gedurende zijn hele leven af en heerst over ze; zij vormen zijn leger en voeren zijn wensen uit. Net zoals de bacteriën het fysieke wezen van de mens vormen en de schimmen het mentale leven, zo vormen de engelen zijn spirituele bestaan. Deze worden Farishtas genoemd.
Vibraties hebben doorgaans zowel lengte als breedte; en ze kunnen de kleinste fractie van een seconde bestaan of het grootste deel van de leeftijd van het universum. Zij maken verschillende vormen, figuren en kleuren als ze voortschieten, terwijl de ene vibratie de andere creëert; en zo ontstaan er onnoemelijk veel uit een vibratie. Op deze manier zijn er cirkels onder cirkels en cirkels boven cirkels, die allemaal het universum vormen. Elke vibratie wordt na haar manifestatie weer ondergedompeld in haar oorspronkelijke bron. De reikwijdte van vibraties is overeenkomstig de verfijndheid van het plan waarop ze zijn begonnen. Om het wat eenvoudiger te zeggen: het woord dat door de lippen wordt geuit kan alleen de oren van de luisteraar bereiken; de gedachte echter die vooraf is gegaan vanuit de mind reikt ver terwijl die van mind tot mind schiet. De vibraties van de mind zijn veel krachtiger dan die van de woorden. De oprechte gevoelens van een hart kunnen het hart van een ander doorboren; zij spreken in de stilte, terwijl ze zich uitspreiden de sfeer in, zodat alleen al de atmosfeer van de aanwezigheid van iemand zijn gedachten en emoties verkondigt. De vibraties van de ziel zijn de krachtigste en de vibraties die het verst reiken, zij stromen als een electrische stroom van ziel naar ziel.
Alle dingen en wezens in het universum zijn zichtbaar of onzichtbaar met elkaar verbonden en via vibraties wordt er tussen hen op alle bestaansplannen een communicatie gevestigd; als een heel gewoon voorval, als er iemand in een bijeenkomst kucht dan beginnen velen hetzelfde te doen en hetzelfde is het geval met gapen. Dit is ook van toepassing op lachen, opwinding en depressie. Dit laat zien dat vibraties de gesteldheid van het ene wezen overbrengt naar een ander; derhalve heeft de kenner weet van het verleden, heden en de toekomst en neemt hij gesteldheden op alle plannen van het bestaan waar.
Vibraties zijn werkzaam via de sympathie die er tussen de mens en zijn omgeving bestaat en onthullen gesteldheden vanuit het verleden, het heden en van de toekomst; dit verklaart waarom het huilen van honde de dood voorspelt en het gehinnik van paarden de nadering van gevaar. Niet alleen dieren laten dit zien maar zelfs planten beginnen in tijden van leed te sterven en de bloemen weg te kwijnen terwijl ze in tijden van geluk groeien en bloeien. De reden waarom planten en dieren de vibraties kunnen waarnemen en weet hebben van komende gebeurtenissen terwijl de mens daar onwetend in is, komt omdat hij zichzelf met zelfzucht heeft verblind. De invloed van vibraties blijft achter op de stoel waarin je zit, in het bed waarin je hebt geslapen, in het huis waarin je leeft, in de kleren die je draagt, in het voedsel dat je eet en zelfs in de straat waarin je wandelt.
Elke emotie komt op uit de intensiteit van de vibraties, die wanneer ze actief zijn in verschillende richtingen verschillende emoties voortbrengen, de hoofdoorzaak van dat elke emotie simpelweg activiteit is. Elke vibratie wekt in de tijd dat ze actief is het bewustzijn tot het buitenste oppervlak en de mist die door deze activiteit is veroorzaakt verzamelt wolken die we emoties noemen. De wolken van emotie verduisteren het heldere zicht van de ziel. Derhalve wordt passie blind genoemd. De overmaat aan activiteit van vibraties verblindt niet alleen, maar verzwakt ook de wil en een zwakke wil maakt de mind en het lichaam krachteloos.
De toestand van de vibraties waarop de mens wordt afgestemd is verantwoordelijk voor de noot van zijn ziel. De verschillende trappen van deze tonen vormen een variëteit van toonhoogte door de mystici in drie onderscheiden trappen verdeeld. Op de eerste plaats de trap die macht en intelligentie voortbrengt en afgebeeld kan worden als een kalme zee. Op de tweede plaats, de trap van gematigde activiteit die alles in beweging houdt en een balans is tussen macht en zwakte, die afgebeeld kan worden als de zee in beweging. Op de derde plaats de trap van intense activiteit, die alles vernietigt en alle zwakte en blindheid veroorzaakt; die kan afgebeeld worden als een stormachtige zee.
De toonhoogte wordt door de ziener in de activiteit van alle dingen en wezens herkend, net zoals een musicus de sleutel kent waarin een bepaald stuk muziek is geschreven. De atmosfeer van iemand vertelt over de trap van activiteit van zijn vibraties.
Als de activiteit van de vibraties op een gepaste wijze wordt beheerst dan kan de mens alle vreugde van het leven ervaren en tegelijkertijd er toch niet door onderworpen worden. Het is uiterst moeilijk activiteit te beheersen wanneer die eenmaal is gestart en aan het toenemen is, want het is als proberen een op hol geslagen paard onder controle te brengen. Toch ligt echter in de beheersing alles wat we meesterschap noemen.
De heilige en de wijze mensen verspreiden hun vrede niet alleen op de plaats waar ze zitten, maar zelfs in de omgeving waarin ze verwijlen; de stad of het land waar zij leven bevindt zich in vrede, in overeenstemming met de macht van de vibraties die zij vanuit hun ziel uitzenden. Dit is de reden waarom gezelschap van goede of slechte mensen of van degenen uit de hogere of lagere klassen een grote invloed heeft op het leven en het karakter van de mens. De vibraties van denken en voelen creëren, bewerkstelligen en bereiden van henzelf al de noodzakelijke middelen voor voor hun manifestatie aan de oppervlakte. Iemand kan bijvoorbeeld vis willen eten en in plaats van dat te bestellen er heel sterk aan denken; zijn gedachte-vibraties die op die manier tot de mentale oren van de kok spreken brengen zijn wens over en misschien kan zijn sterke gevoel zelfs een vishandelaar naar het huis toe trekken. Op deze manier werken de gedachten van de wijze mannen hun bestemming uit, overeenkomstig de kracht, macht en zuiverheid van hun minds. Een bepaalde graad van gedachte-macht is er nodig om een bepaalde resultaat teweeg te brengen net zoals er zo en zo veel dynamiet vereist is om een enkele rots op te blazen en er een oneindig grotere hoeveelheid nodig is om een tunnel door een berg heen te maken.
De lengte van tijd dat de gedachte wordt vastgehouden houdt ook veel verband met de voltooiing ervan, want de gedachte-vibraties moeten gedurende een bepaalde tijd actief zijn om een bepaald resultaat teweeg te brengen. Er is een bepaalde lengte van tijd nodig voor het bakken van een cake; als die opgejaagd wordt dan zal de cake niet gaar zijn; met een te grote hitte zal die verbranden. Als het de bestuurder van de mentale vibraties ontbreekt aan geduld dan zal de macht van het denken verkwist worden, zelfs als die halverwege zijn bestemming was of nog dichter bij een succesvol thema. Als er een te grote gedachte-macht aan de voltooiing van een bepaald iets wordt gegeven dan breekt het af terwijl het wordt voorbereid.
Teneinde gedachte en gevoel op een ander te reflecteren zou men dezelfde regel in acht moeten nemen als in de stem en het woord. Hoe luider iemand bij een bijeenkomst spreekt hoe meer aandacht hij trekt en verlenen alle aanwezigen noodgedwongen hem hun gehoor. Op dezelfde manier komen vibraties, als een Soefi ze vanuit zijn denken en voelen voortzendt, vanzelf met een grote kracht en macht op elke mind terecht waarop ze toevallig terecht komen. Net zoals een mooie stem een innemende macht heeft zo is het ook met tederheid van denken en voelen. Gedachte-vibraties waaraan het gesproken woord is toegevoegd worden in kracht verdubbeld; en met de fysieke inspanning wordt deze kracht verdrievoudigd. De rede is als vuur, hij geeft licht aan de gedachte; maar een oververhitte gedachte verliest zijn macht, net zoals hitte het fysieke lichaam kan verzwakken. De rede geeft geboorte aan de twijfel, die de gedachte-macht vernietigt nog voordat die in staat is zijn bestemming te volbrengen.
De kracht van gedachte-macht bestaat uit vertrouwen of geloof. De rede brengt in verwarring en twijfels drijven de golven van gedachte-vibraties uiteen, die zich verspreiden en weggaan in verschillende richtingen vanuit het gemis aan de kracht die bindt. Je zou nooit tegen de wens van iemand in moeten denken of spreken, want het verzwakt de gedachte-vibraties en brengt vaak tegenovergestelde resultaten teweeg. Een variëteit van gedachten die tegelijkertijd opspringen maken de macht van de mind vanzelf krachteloos, want geen enkele ervan heeft de kans om te rijpen, net als tweelingen vaak imperfect zijn en drielingen zelden in leven blijven.
De disharmonie tussen je wens en je ideaal veroorzaakt altijd een grote verwarring in het leven, want ze werken constant tegen elkaar in. Wanneer iemand ofwel ruw of vriendelijke over een ander spreekt, denkt of voelt dan bereikt dat bewust of onbewust de spirit van die ander door de macht van vibratie. Als we toevallig boos zijn op iemand en dat niet in het spreken of het handelen laten zien dan kan dat toch niet worden verborgen want de vibraties van gevoel zullen de betreffende persoon direct bereiken en hij zal ons ongenoegen beginnen te voelen, hoe ver weg hij ook mag zijn. Hetzelfde is het geval met ons liefde en ons plezier: hoe zeer we ook proberen die in spraak en handeling te verbergen, die kan niet worden verborgen. Dit verklaart het oude adagium dat zelfs muren oren hebben, wat in werkelijkheid betekent dat zelfs de muur niet onvatbaar is voor vibraties van het denken.
Soefi´s schenken speciale aandacht aan de goede en slechte wensen van mensen. Zij streven er continu naar met alles wat er in hun macht ligt de goede wensen van anderen aan te trekken, of die dat nu wel of niet waard zijn. Intensiteit van activiteit produceert sterke vibraties die in Soefi-terminologie Jelal heten; vriendelijkheid van activiteit veroorzaakt milde vibraties die Jemal heten. De eerste activiteit is werkzaam als kracht en macht, de laatste als schoonheid en gratie. Het conflict van deze twee krachten wordt Kemal genoemd en veroorzaakt alleen maar destructie.
De norm van juist en verkeerd, de opvatting van goed en kwaad, en het idee van zonde en deugd worden op verschillende wijze begrepen door de volkeren van verschillend rassen, naties en religies; het is derhalve moeilijk de wet te onderscheiden die deze tegenstellingen beheersen. Het wordt echter duidelijk door de wet van vibraties te begrijpen. Elk ding en elk wezen lijkt aan de oppervlakte van het bestaan van elkaar te zijn gescheiden, maar op elk plan onder de oppervlakte naderen ze elkaar steeds meer en op het meest innerlijke plan worden ze alle een. Elke verstoring naar binnen toe, veroorzaakt aan de vrede van het kleinste deel van het bestaan aan de oppervlakte, heeft derhalve invloed op het geheel. Dus elk denken, spreken of handelen dat de vrede verstoord is fout, slecht en een zonde; als het vrede voortbrengt is het juist, goed en een deugd. Daar het leven als een koepel is, is de natuur ervan ook koepelachtig. Verstoring van het kleinste deel van het leven verstoort het geheel en komt als een vloek terug naar de persoon die de verstoring heeft veroorzaakt; elke vrede die aan het oppervlakte is voortgebracht verkwikt het geheel en komt vandaaruit als vrede terug bij degene die die teweeg heeft gebracht.
Dit is de filosofie van de beloning van goede daden en de straf van slechte daden die door de hogere machten wordt gegeven.
