Inspiratie is een hogere vorm van intuïtie want ze komt als een idee, met haar improvisatie als een compleet thema, ze komt als een poëtische frase. Inspiratie is een stroom, een stroom van verbazing en verrukking. Want de werkelijk geïnspireerde persoon, of hij nu een schrijver, dichter of componist is, wat zijn werk ook is, heeft, wanneer hij eenmaal een inspiratie heeft ontvangen, bevrediging gevonden, niet in zichzelf, maar in hetgeen er naar hem toe is gekomen. Het biedt zijn ziel zo´n troost; want de ziel was iets naar zich toe aan het trekken en dat object dat ze naar zich toe aan het trekken was heeft zich aan de ziel overgegeven, heeft haar gegeven waarom ze vroeg. Daarom kan inspiratie de beloning van de ziel genoemd worden.
Je kunt die niet ontvangen door graag iets te willen ontvangen. Je kunt geen poëzie schrijven door je brein in te spannen; je kunt niet een muziekstuk componeren door je dagen achtereen in te spannen. Iemand die dat doet kan geen inspiratie ontvangen. Degene die een inspiratie ontvangt en helemaal rustig en maakt zich geen zorgen over wat er komt. Natuurlijk is hij verlangend om iets te ontvangen, verlangt hij op gepassioneerde wijze die te bevatten. Maar alleen door het focussen van zijn mind op de goddelijke Mind ontvangt de mens, bewust of onbewust, inspiratie.
Het fenomeen is zo groots en verwonderlijk dat de vreugde ervan niet te vergelijken is met enige andere vreugde in de wereld. In deze vreugde ervaart het geïnspireerde genie extase. Het is een vreugde is bijna niet te beschrijven is; het is de verheffing van het gevoel dat je van de aarde wordt opgetild wanneer je mind wordt gefocust op de goddelijke Mind. Want de inspiratie komt van de goddelijke Mind. Wat de grote musici, dichters, denkers, filosofen, schrijvers en profeten in de wereld hebben achtergelaten is altijd verheffend. Ofschoon niet iedere ziel hun werk volledig begrijpt en er daarom volledig van kan genieten. Maar als je je hun eigen blijdschap over wat er tot hen is gekomen kunt voorstellen, dan zijn er geen woorden om dat uit te drukken. In inspiratie begin je het teken van God te zien; en het meest materialistische genie begint zich vragen te stellen over de goddelijke Spirit wanneer de inspiratie eenmaal is begonnen.
Komt die als een voltooid beeld? Komt die als een geschreven letter? Nee, die komt naar een kunstenaar alsof zijn hand door iemand anders wordt vastgepakt, alsof zijn ogen gesloten zijn en zijn hart open is. Hij heeft iets getekend, hij heeft iets geschilderd en hij weet niet wie het heeft geschilderd, wie het heeft getekend. Die komt naar een musicus alsof er iemand aan het spelen is, aan het zingen is, en hij het alleen maar neer hoeft te schrijven, een complete melodie, een perfect wijsje. En nadat hij het heeft opgeschreven betovert het zijn ziel. Naar een dichter komt die alsof iemand aan het dicteren is en hij alleen maar aan het schrijven is. Er wordt geen druk uitgeoefend op zijn brein, er is geen vurig verlangen om haar te ontvangen.
Om deze reden verwarren velen haar met het communiceren met de spirits. Veel geïnspireerde mensen schrijven de inspiratie graag toe aan een spirit, wetend dat ze niet uit henzelf voortkomt. Het is echter niet alleen communicatie met de spirits. Het is natuurlijk dat ze voortkomt uit een levend wezen dat net op de wereld is of voortkomt uit iemand die is heengegaan; en toch komt de perfectste inspiratie voort uit de goddelijke Mind, en alleen God is daarvoor te prijzen. Zelfs als een inspiratie via de mind van een levend persoon op aarde komt of via een ziel die is heengegaan naar de andere kant, komt die toch voort uit God, want alle kennis en wijsheid behoort God toe.
Er zijn drie vormen waarin inspiratie door middel van het mediumschap van een levend wezen komt: wanneer je in de aanwezigheid bent van iemand die inspirerend is; wanneer je in de gedachten bent van iemand die inspirerend is; en wanneer je hart zich in een perfect rustige staat bevindt en inspiratie die door het hart van een geïnspireerd iemand stroomt jouw hart binnenkomt. Het is net als de radio: soms verbind je die met een bepaald station waar vandaan je de muziek ontvangt en soms verbind je die er niet mee; maar het blijft een radio. Als wat er doorheen gaat niet wordt ontvangen dan wordt het niet gehoord; maar het geluid is er evengoed. Op dezelfde wijze ontvang je inspiratie vanuit de drie hiervoorgenoemde verschillende bronnen.
In inspiratie zijn er verschillende processen. Het hangt allemaal af van de manier waarop het hart van de persoon op de goddelijke Spirit wordt gefocust. Het hart van de een kan op directe wijze gefocust worden op de goddelijke Spirit; voor een ander kan de goddelijke Spirit te ver verwijderd zijn. Zijn hart wordt gefocust op een centrum, het centrum dat wordt gefocust op de goddelijke Spirit; daarom ontvangt hij zijn boodschap. Maar het komt evengoed allemaal vanuit de goddelijke Spirit. Het is de vergissing van de kant van de mensheid om die toe te schrijven aan het een of ander beperkte wezen, die niets anders is als een schaduw die God verbergt. Bovendien bouwt iemand die gelooft dat er een oude Egyptenaar vanuit de andere kant komt om hem te inspireren of dat er een Amerikaanse Indiaan komt om hem op zijn pad te begeleiden, een muur tussen zichzelf en God.
In plaats van dat hij op directe wijze vanuit de bron die perfect en al-toereikend is, ontvangt, verbeeldt hij zich zijn beperkte idee en maakt er daardoor een scherm tussen zichzelf en God van. Voor een genie is het de gemakkelijkste manier om van zichzelf een lege kom te maken, vrij van de trots van het leren of het bedrog van de kennis; om zo onschuldig als een kind te worden, dat bereid is alles te leren wat hem wordt onderricht. Dié ziel die als een kind voor de ogen van God wordt, verlangend en tegelijkertijd hunkerend om via zijn ziel muziek uit te drukken, wordt een fontein van God. Vanuit die fontein stijgt goddelijke inspiratie omhoog en brengt die schoonheid aan allen die de fontein zien.
Er is een stap verder en dat is wanneer de persoon niet langer simpelweg een dichter, musicus of filosoof is gebleven, maar slechts het instrument van God is geworden. Dan begint God via alles tot hem te spreken, niet alleen in een melodie of een gedicht of in kleur of in licht, maar begint hij in alle vormen met God te communiceren. Alles wat hij ziet van boven of van beneden, van rechts of van links, van voren of van achteren, of het nu hemels of aards is, is communicatief. Hij begint dan met God te praten en deze stap wordt openbaring genoemd.
In het verhaal van Mozes wordt verteld dat hij op zoek was naar vuur om brood te bakken toen hij toevallig een licht op de top van een berg zag. En dus klom hij naar de top van de berg om dit vuur te halen. Maar dat vuur werd bliksem. Mozes kon die grote flits niet langer weerstaan en hij viel op de grond; en toen hij wakker werd begon hij met God te communiceren.
Dit is een allegorie. Het idee is dat Mozes op zoek was naar licht om het het onderhoud van zijn leven te maken; maar hij moest naar hogere plannen klimmen. Het was niet mogelijk om dat op de aarde waarop hij stond te verkrijgen; het was nodig dat hij naar de top klom. En toen was het niet slechts een licht, maar was het bliksem; het was een licht dat de krachten van Mozes oversteeg om te kunnen weerstaan en hij viel neer. Wat is dit neervallen? Dat is het tot niets worden, dat is leeg worden. En toen hij die staat van leegheid bereikte werd zijn hart helderklinkend en vond hij communicatie met God via alles in de wereld. In de rots, in de boom of in de plant, in de ster, of de zon of de maan, in alles wat hij zag vond hij communicatie met zijn ziel.
En zo openbaarde alles zijn natuur en zijn geheim aan Mozes. In verband met deze openbaring zegt Sa´di dat elk blad van de boom een blad van het heilig geschrift wordt wanneer de ziel eenmaal heeft geleerd om te lezen.
